Góc học tập
17/09/2013 10:01:56 AM

THỦ THUẬT LÀM ĐẸP BÁO CÁO TÀI CHÍNH

Thủ thuật làm đẹp báo cáo tài chính (Window dressing techniques)là các thủ thuật được các công ty sử dụng nhằm làm cho các báo cáo tài chính tốt hơn tình hình thực tế của công ty.

Dưới đây là 5 thủ thuật phổ biến mà các doanh nghiệp áp dụng để “làm đẹp” sổ sách, báo cáo tài chính.

1. Nới lỏng chính sách tín dụng cho khách hàng. Thông thường, giai đoạn cuối năm là thời điểm các doanh nghiệp tập trung đẩy mạnh doanh thu nhằm đạt được kế hoạch lợi nhuận mà Đại hội đồng cổ đông đã thông qua. Một trong những cách để thực hiện điều này là nới lỏng chính sách tín dụng. Ví dụ, tăng thời hạn thanh toán, tăng tỉ lệ chiết khấu... Khi mà việc tiếp cận nguồn vốn lưu động đang khó khăn, khách hàng sẽ dễ dàng đón nhận ưu đãi này và doanh nghiệp sẽ có cơ hội thúc đẩy doanh thu bán hàng. Thế nhưng, hệ quả của cách làm này thể hiện ở việc tăng phải thu cũng như rủi ro các khoản nợ xấu/nợ khó đòi. Điều này cũng sẽ buộc các doanh nghiệp phải trích lập các khoản dự phòng vào cuối năm theo chuẩn mực kế toán. Bên cạnh đó, với thủ thuật này, dù doanh thu có tăng trưởng thì dòng tiền của doanh nghiệp ít nhiều cũng sẽ bị ảnh hưởng.

2. Ước lượng khối lượng công việc hoàn thành để ghi nhận doanh thu. Với các doanh nghiệp liên quan đến hoạt động xây dựng, một trong những thủ thuật phổ biến nhất có lẽ là ước lượng phần trăm hoàn thành công việc trong ghi nhận doanh thu.Ước lượng phần trăm hoàn thành công việc phụ thuộc nhiều vào nhận định, kinh nghiệm và thực tế tiến độ hoàn thành công việc. Dù việc ước lượng phải dựa trên cơ sở hợp lý, nhưng doanh nghệp vẫn có đủ lý lẽ để chứng minh việc ghi nhận doanh thu của mình là đáng tin cậy để giải trình với kiểm toán.

3. Không hợp nhất công ty con khi kết quả bất lợi. Gần đây, nhiều doanh nghiệp cấu trúc lại hoạt động kinh doanh theo mô hình công ty mẹ-con để trở thành tập đoàn đa ngành nghề. Với mô hình này, hoạt động mua bán nội bộ lòng vòng của công ty mẹ và các công ty con là không tránh khỏi. Khi hợp nhất báo cáo tài chính, các giao dịch nội bộ này phải được loại trừ khỏi doanh thu hợp nhất và giá vốn hàng bán phải được đều chỉnh tương ứng. Thế nhưng, vì nhiều lý do khác nhau doanh nghiệp lại không tiến hành hợp nhất (consolidation) kết quả kinh doanh của công ty con vào công ty mẹ và như thế doanh thu của tập đoàn có thể bị ‘thổi phồng’.

4. Làm giảm chi phí bằng cách “vốn hóa”. Để cải thiện chỉ tiêu lợi nhuận sau thuế, ngoài các thủ thuật trong ghi nhận doanh thu như vừa đề cập, doanh nghiệp còn có thể sử dụng những thủ thuật làm giảm chi phí kinh doanh trong kỳ bằng cách “vốn hóa” (capitalization). Với thủ thuật này, chi phí kinh doanh được ghi nhận trên Bảng cân đối kế toán thay vì được đưa vào Kết quả hoạt động kinh doanh một cách hợp lý. Ví dụ: Chi phí lãi vay trong các dự án đầu tư xây dựng cơ bản được đưa vào vận hành trong kỳ. Thông thường các chi phí lãi vay ngân hàng của giai đoạn trước khi công trình đi vào hoạt động sẽ được vốn hóa vào giá trị công trình. Chi phí lãi vay sau thời điểm này phải được ghi nhận vào chi phí kinh doanh trong kỳ. Để công trình đi vào hoạt động chính thức, doanh nghiệp phải trải qua nhiều công đoạn kiểm nghiệm, chạy thử và bàn giao. Bằng nhiều lập luận khác nhau, doanh nghiệp có thể vốn hóa một phần chi phí lãi vay vào giá trị công trình, thay vì ghi nhận chi phí này vào kết quả kinh doanh trong kỳ theo đúng bản chất của nó. Cách làm này sẽ giảm được chi phí hoạt động và tăng lợi nhuận sau thuế.

5. Trích lập dự phòng giảm giá đầu tư tài chính. Một vài doanh nghiệp, ngoài hoạt động kinh doanh cốt lõi còn mở rộng sang lĩnh vực đầu tư tài chính thông qua việc mua cổ phiếu. Trường hợp doanh nghiệp đầu tư vào các cổ phiếu đang niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán thì các khoản đầu tư này tất nhiên phải được đánh giá lại theo giá thị trường vào thời điểm cuối năm. Thế nhưng, đối với những cổ phiếu chưa niêm yết và/hoặc thanh khoản thấp thì việc đánh giá lại các khoản đầu tư này xem ra không dễ dàng. Trước nhiều sự lựa chọn, doanh nghiệp có thể chọn cách an toàn nhất thông qua tham vấn từ các công ty chứng khoán để tránh phải ghi nhận dự phòng giảm giá đầu tư tài chính. Cũng bằng phương thức tương tự, doanh nghiệp có thể chỉ trích lập dự phòng ít hơn mức cần thiết để giảm bớt mức thua lỗ ghi nhận trong Báo cáo kết quả kinh doanh.

Các thủ thuật kế toán trong việc ghi nhận doanh thu và chi phí kinh doanh để “làm đẹp” báo cáo tài chính thường được các doanh nghiệp sử dụng để thỏa mãn kỳ vọng của nhà đầu tư trong điều kiện kinh doanh không thuận lợi. Vì thế, nhà đầu tư cần phải thận trọng nhận định hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, tìm hiểu thêm thông tin và so sánh các chỉ số tài chính của các doanh nghiệp hoạt động trong ngành để có cái nhìn toàn diện và hợp lý hơn.

(Còn tiếp)

Hiền Hòa - PSU