Góc học tập
17/06/2023 10:52:11 AM

Kế toán các nghiệp vụ điều chỉnh và kết chuyển doanh thu, chi phí cuối kỳ- Sự khác biệt giữa kế toán Việt Nam và Mỹ

KẾ TOÁN CÁC NGHIỆP VỤ ĐIỀU CHỈNH VÀ KẾT CHUYỂN DOANH THU, CHI PHÍ CUỐI KỲ- SỰ KHÁC BIỆT GIỮA KẾ TOÁN VIỆT NAM VÀ KẾ TOÁN MỸ

                                      Ths.Nguyễn Thị Kim Hương- Đại học Duy Tân, Đà Nẵng

          Vào thời điểm cuối kỳ kế toán, các doanh nghiệp phải kết chuyển, khóa sổ để lập báo cáo tài chính. Vì vậy, công việc kết chuyển và khóa sổ cuối kỳ là cần thiết đối với mỗi doanh nghiệp. Trước khi thực hiện các bút toán kết chuyển, khóa sổ, kế toán phải điều chỉnh các nghiệp vụ liên quan đến doanh thu, chi phí, chưa được ghi nhận trong kỳ. Tuy nhiên trong kế toán Việt Nam, việc thực hiện các bút toán điều chỉnh vào cuối kỳ còn nhiều bất cập, chưa phản ánh đúng thực tế doanh thu và chi phí trong kỳ, do đó thông tin về kết quả kinh doanh của doanh nghiệp trong năm chưa chính xác và chưa phản ánh đúng thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị. Vì vậy, việc thực hiện đầy đủ các bút toán kết chuyển cần thiết cuối kỳ sẽ làm cho thông tin trên báo cáo tài chính chính xác hơn, giúp người sử dụng thông tin đưa ra các quyết định kinh doanh hợp lý.

            Nội dung của bài viết trình bày các nghiệp vụ điều chỉnh, các bước kết chuyển khóa sổ cuối kỳ kế toán năm trong kế toán Việt Nam và Kế toán Mỹ. Từ đó so sánh sự khác biệt về các nghiệp vụ điều chỉnh, kết chuyển ở hai quốc gia và đưa ra những kiến nghị cho các nghiệp vụ kết chuyển, khóa sổ  cuối kỳ trong kế toán Việt Nam.

            Theo kế toán Việt Nam, trước khi thực hiện các bút toán kết chuyển cuối kỳ, kế toán sẽ thực hiện các bút toán phân bổ chi phí trả trước; lập các khoản dự phòng tính vào chi phí; ghi nhận các chi phí phải trả; phân bổ doanh thu nhận trước vào doanh thu và thu nhập trong kỳ…Còn các khoản doanh thu, chi phí phát sinh trong kỳ kế toán năm nhưng chưa có chứng từ và chưa trả tiền như tiền điện, nước, điện thoại, lãi ngân hàng thì không được ghi nhận. Đây là những khoản doanh thu, chi phí phát sinh trong năm nhưng có kỳ thanh toán, nhận và phát hành chứng từ ở năm sau.

            Theo đó, vào cuối kỳ kế toán năm, trước khi thực hiện các bút toán kết chuyển, khóa sổ để lập báo cáo tài chính năm, kế toán phải thực hiện các bút toán điều chỉnh sau:

            - Trích khấu hao tài sản cố định tính vào chi phí có liên quan;

            - Ghi nhận tiền lương phải trả trong kỳ vào chi phí có liên quan;

            - Trích trước các chi phí (chi phí phải trả) có liên quan đến các bộ phân như trích trước tiền lương công nhân nghỉ phép, trích trước chi phí sửa chữa lớn tài sản cố định…;

            - Phân bổ chi phí trả trước vào chi phí kinh doanh trong kỳ;

            - Lập dự phòng phải thu khó đòi, dự phòng giảm giá hàng tồn kho, dự phòng giảm giá chứng khoán ngắn hạn, dự phòng giảm giá đầu tư tài chính dài hạn;

            - Phân bổ doanh thu nhận trước vào doanh thu và thu nhập trong kỳ

            ….

            Sau đó, kế toán sẽ thực hiện việc kết chuyển, khóa sổ cuối kỳ theo trình tự:

            Bước 1: Kết chuyển các khoản giảm trừ doanh thu: chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, doanh thu hàng bán bị trả lại từ các tài khoản (TK) chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại (TK 521, 532, 531) vào TK doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ (TK 511)          .

            Bước 2: Kết chuyển các khoản doanh thu và thu nhập thuần từ các TK doanh thu (TK 511), TK doanh thu tài chính (TK 515), TK thu nhập khác (TK 711) vào TK xác định kết quả kinh doanh (TK 911).

            Bước 3: Kết chuyển chi phí từ các TK giá vốn háng bán, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, chi phí tài chính, chi phí khác (TK 632, 641, 642, 635, 811) vào TK xác định kết quả kinh doanh (TK 911).

            Bước 4: So sánh tổng doanh thu với tổng chi phí và xác định Lãi (Lỗ) trong kỳ của đơn vị. Sau đó, kết chuyển Lãi (Lỗ) từ TK xác định kết quả kinh doanh (TK 911) sang TK lợi nhuận chưa phân phối (TK421). (Bài viết loại trừ sự ảnh hưởng của thuế thu nhập doanh nghiệp)

            Trong kế toán Mỹ, vào cuối kỳ kế toán năm, trước khi thực hiện các bút toán kết chuyển khóa sổ, kế toán sẽ ghi nhận các bút toán điều chỉnh liên quan. Các bút toán này bao gồm:

            - Phân bổ chi phí trả trước (Prepaid expenses) trong kỳ vào chi phí kinh doanh trong kỳ

            - Phân bổ doanh thu chưa thực hiện (uneanred renvenue) vào doanh thu và thu nhập trong kỳ

            - Ghi nhận doanh thu dồn tích (accrued revenue) trong kỳ. Đây là các khoản doanh thu đã phát sinh trong năm hiện hành nhưng doanh nghiệp chưa xuất hóa đơn và chưa thu tiền.

            - Ghi nhận chi phí dồn tích (accrued expenses) trong kỳ. Đây là các khoản chi phí phát sinh trong năm tài chính hiện hành nhưng doanh nghiệp chưa nhận được hóa đơn và chưa trả tiền.

            - Ghi nhận chi phí khấu hao TSCĐ trong kỳ

            …

            Sau đó, việc kết chuyển khóa sổ cuối kỳ được thực hiện theo một trong 2 phương pháp như sau:

            Phương pháp 1

            Bước 1: Kết chuyển doanh thu từ các TK doanh thu (revenue) sang TK xác định thu nhập (income summary)

            Bước 2: Kết chuyển chi phí và các khoản giảm trừ doanh thu từ các TK chi phí (Expenses) và các TK giảm trừ doanh thu (sales return and allowance, Sales discounts) sang TK xác định thu nhập (income summary).

            Bước 3: So sánh chi phí (expenses) và doanh thu (revenue) để tính ra Lãi (Lỗ) (net income/ net loss) và kết chuyển Lãi (Lỗ) sang TK lợi nhuận giữ lại (Retained earning).

            Bước 4: Kết chuyển cổ tức từ TK cổ tức (dividend) sang TK lợi nhuận giữ lại (Retained earning).

            Phương pháp 2:

            Bước 1: Kết chuyển các khoản giảm trừ doanh thu từ các TK giảm trừ doanh thu (sales return and allowance, sales discounts) sang TK doanh thu (revenue).

            Bước 2: Kết chuyển doanh thu thuần từ các TK doanh thu (revenue) sang TK xác định thu nhập (income summary)

            Bước 3: Kết chuyển chi phí từ các TK chi phí (expenses) sang TK xác định thu nhập (income summary).

            Bước 4: So sánh chi phí (expenses) và doanh thu (revenue) để tính ra Lãi (Lỗ) (net income/ net loss) và kết chuyển Lãi (Lỗ) sang TK lợi nhuận giữ lại (Retained earning).

            Bước 5: Kết chuyển cổ tức từ TK cổ tức (dividend) sang TK lợi nhuận giữ lại (Retained earning).

            Như vậy, quá trình điều chỉnh, kết chuyển, khóa sổ cuối kỳ giữa kế toán Việt Nam và kế toán Mỹ có sự khác biệt như sau:

            - Trong các bút toán điều chỉnh cuối năm tài chính, kế toán Việt Nam không ghi nhận các khoản doanh thu, chi phí dồn tích. Đây là các khoản chi phí thực tế đã phát sinh trong năm tài chính hiện hành nhưng chưa có chứng từ. Việc ghi nhận thiếu các khoản này sẽ làm sai lệch thông tin về doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Vì vậy, nó cũng làm ảnh hưởng lớn đến số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp cho Nhà nước.

            - Nếu thực hiện theo phương pháp 1 thì trong kế toán Mỹ không kết chuyển các khoản giảm trừ doanh thu vào TK doanh thu mà kết chuyển trực tiếp các khoản này vào TK xác định thu nhập.

            - Kế toán Việt Nam không sử dụng TK cổ tức (Dividend) để theo dõi số cổ tức đã chia cho các cổ đông. Vì vậy bút toán khóa sổ cuối kỳ không có bước kết chuyển từ TK cổ tức sang TK lợi nhuận chưa phân phối.

            Để phản ánh chính xác hơn doanh thu, chi phí của kỳ kế toán năm, trong kế toán Việt Nam, cuối kỳ cần thiết phải thực hiện thêm các bút toán điều chỉnh:

            - Phản ánh các khoản doanh thu dồn tích như: Lãi tiền gửi ngân hàng của tháng 12 năm tài chính hiện hành nhưng ngân hàng chưa gửi giấy báo Có và chưa cập nhật số dư tài khoản do kỳ sao kê của ngân hàng nằm ở giữa tháng; các khoản doanh thu cung cấp dịch vụ tại các công ty cung ứng dịch vụ có Hóa đơn phát hành vào ngày giữa tháng ở năm sau như: điện lực, cấp nước, bưu chính viễn thông…

            - Phản ánh các chi phí dồn tích: Lãi tiền vay ngân hàng của tháng 12 năm tài chính hiện hành nhưng ngân hàng chưa gửi giấy báo Nợ và chưa cập nhật số dư tài khoản do kỳ sao kê của ngân hàng nằm ở giữa tháng; các chi phí dịch vụ mua trong năm hiện hành nhưng có hóa đơn ở năm sau: chi phí điện nước, điện thoại, internet, phí tư vấn luật sư…

            Hiện nay, hầu hết các doanh nghiệp Nhà nước đã được cổ phần hóa và số lượng công ty cổ phần ngày càng gia tăng. Vì vậy, để cung cấp thông tin rõ ràng hơn về phân chia cổ tức trên báo cáo tài chính, cần thiết phải bổ sung thêm TK cổ tức. TK này có kết cấu giống TK chi phí, không có số dư, cụ thể:

            Bên Nợ: Phản ánh số cổ tức phân chia cho các cổ đông

            Bên Có: Kết chuyển số sổ tức đã chia trong kỳ vào TK lợi nhuận chưa phân phối.