Góc học tập
18/08/2014 02:50:16 PM

ĐA DẠNG HÓA DANH MỤC ĐẦU TƯ

* Mục đích của đa dạng hóa danh mục đầu tư

- Xây dựng một cơ cấu danh mục đầu tư hợp lý để phân tán hay hạn chế tối đa rủi ro

           Đa dạng hóa danh mục đầu tư là việc bỏ vốn đầu tư vào các chứng khoán có độ rủi ro khác nhau dựa trên những tỷ lệ đầu tư không giống nhau trên thị trường, xây dựng một cơ cấu tài sản hợp lý để có thể phân tán rủi ro hay hạn chế tối đa rủi ro đầu tư. Đa dạng hoá danh mục đầu tư chứng khoán tuy không hoàn toàn có thể xoá bỏ được hết rủi ro, nhưng có thể giảm bớt mức rủi ro đó theo nguyên tắc đầu tư “không nên để tất cả trứng vào cùng một rổ”.

- Đa dạng hóa đảm bảo sự hoạt động ổn định hơn cho danh mục của người đầu tư

         Khi nói đến sự đa dạng hóa trong một danh mục đầu tư chứng khoán là đang nói đến nỗ lực của nhà đầu tư trong việc giảm bớt rủi ro thông qua việc đầu tư vào nhiều công ty thuộc nhiều ngành, thậm chí nhiều nước khác nhau. Hầu hết các chuyên gia đầu tư đều đồng ý rằng mặc dù đa dạng hóa là một tấm phiếu bảo hành trước rủi ro thua lỗ, nguyên tắc sống còn cho việc đầu tư vẫn luôn là hướng tới các mục tiêu tài chính dài hạn. Có rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra tại sao đa dạng hóa có tác dụng. Một cách đơn giản, bằng cách mở rộng phạm vi đầu tư vào nhiều công ty, nhiều lĩnh vực không có nhiều sự liên kết với nhau, người đầu tư sẽ có thể kiềm chế bớt được sự biến động giá cả với danh mục của mình do thực tế không bao giờ có chuyện tất cả các ngành đi lên hay đi xuống với cùng một tốc độ và trong cùng một thời kì. Do đó, đa dạng hóa đảm bảo sự hoạt động ổn định hơn cho danh mục của người đầu tư.

- Dù đa dạng hóa danh mục đầu tư tới đâu chăng nữa thì vẫn tồn tại rủi ro gọi là rủi ro hệ thống

         Điều quan trọng là luôn nhớ rằng cho dù danh mục đầu tư có được đa dạng hóa đến đâu chăng nữa thì không bao giờ nguy cơ rủi ro về đến zero. Nhà đầu tư có thể giảm thiểu được những rủi ro gắn liền với các cổ phiếu đơn lẻ (các nhà học thuật gọi là các rủi ro phi hệ thống), thế nhưng luôn có những rủi ro thuộc về bản chất của thị trường (những rủi ro hệ thống hay còn gọi là rủi ro bêta). Những rủi ro này có thể ảnh hưởng đến hầu hết tất cả các cổ phiếu và sự đa dạng dù ở mức độ nào cũng không thể ngăn chặn được chúng.

         Như vậy, sự kết hợp các chứng khoán không có quan hệ tương quan cùng chiều hoàn hảo sẽ giảm được rủi ro biến động lợi nhuận đầu tư chứng khoán. Để thấy rủi ro được giảm như thế nào, chúng ta chia rủi ro của danh mục đầu tư ra làm hai loại là rủi ro hệ thống và rủi ro phi hệ thống

·    Rủi ro hệ thống

         Rủi ro hệ thống là loại rủi ro do những tác động khách quan nằm ngoài ý muốn của doanh nghiệp cũng như nằm ngoài tầm kiểm soát của doanh nghiệp. Những tác động khách quan đó có thể là do sự biến động về lãi suất, lạm phát hay thiên tai, khủng hoảng hệ thống chính trị… Đây là loại rủi ro tất cả các doanh nghiệp phải gánh chịu và không thể giảm thiểu bằng con đường đa dạng hóa.

         Rủi ro hệ thống gồm 4 loại rủi ro sau:

- Rủi ro thị trường: là sự biến động giá chứng khoán do phản ứng của nhà đầu tư.

- Rủi ro lãi suất: là sự bất ổn về giá chứng khoán khi lãi suất thị trường thay đổi.

         Lãi suất trên thị trường thường xuyên và liên tục biến động sẽ trực tiếp tác động đến mức cung và cầu chứng khoán trên thị trường. Khi lãi suất tăng lên, giá chứng khoán có xu hướng giảm và ngược lại khi lãi suất giảm, giá chứng khoán có xu hướng tăng lên. Những biến động về giá trị thị trường của chứng khoán này nhằm mục đích bù đắp rủi ro cho nhà đầu tư.

- Rủi ro sức mua: là sự bất ổn về giá chứng khoán do tác động của lạm phát. Khi lạm phát xảy ra thì sức mua đồng tiền sụt giảm nghiêm trọng và theo đó sức mua đối với chứng khoán sẽ giảm theo và ngược lại. Tỷ lệ lạm phát của nền kinh tế cũng là một thông số khó đoán trước được nên sẽ gây nên sự sai biệt về những dự kiến trong đầu tư chứng khoán của nhà đầu tư.

- Rủi ro chính trị: sự khủng hoảng hệ thống chính trị là nguyên nhân quan trọng tác động đến sự sụt giảm sức mua của đồng tiền và có thể gây nên lạm phát nặng nề trong nền kinh tế. Thực tế, sự bất ổn định của hệ thống chính trị tác động trực tiếp đến hoạt động doanh nghiệp và sự biến động giá cả chứng khoán.

·    Rủi ro phi hệ thống

         Rủi ro phi hệ thống là loại rủi ro xuất phát từ những nguyên nhân bên trong doanh nghiệp như năng lực và trình độ quản lý yếu kém, công nhân đình công, đối thủ cạnh tranh quá mạnh, hay mức độ sử dụng định phí và sử dụng nợ vay của doanh nghiệp… Doanh nghiệp có thể kiểm soát được ở một mức tương đối bằng con đường đa dạng hóa đầu tư, và nó chỉ ảnh hưởng đến một ngành, một doanh nghiệp, một bộ phận…, không ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường và đến tất cả các doanh nghiệp.

         Các loại rủi ro hệ thống gồm:

- Rủi ro kinh doanh: là sự bất ổn về thu nhập doanh thu và chi phí trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp dẫn đến sự biến động giá chứng khoán.

- Rủi ro tài chính: là sự biến động về lợi nhuận của các cổ đông khi doanh nghiệp vay nợ dẫn đến sự biến động giá chứng khoán.

- Rủi ro thanh khoản: là rủi ro về khả năng chuyển đổi thành tiền của chứng khoán trên thị trường.

- Rủi ro tỷ giá: liên quan đến sự thay đổi về tỷ giá.

Tổng rủi ro = Rủi ro hệ thống + Rủi ro phi hệ thống

* Xây dựng danh mục đầu tư chứng khoán

            Hiểu một cách khái quát nhất thì danh mục đầu tư là một tập hợp gồm ít nhất hai loại chứng khoán trở lên. Mục đích cơ bản nhất của việc xây dựng và quản lý một danh mục đầu tư là đa dạng hoá nhằm tránh các khoản thua lỗ quá lớn.

            Khi đồng thời đầu tư vào nhiều loại chứng khoán khác nhau, sự thua lỗ của một loại chứng khoán chỉ có tác động nhỏ đến toàn bộ danh mục, thậm chí nhiều khi nhà đầu tư có thể bù lỗ bằng lợi nhuận thu được từ các chứng khoán khác trong cùng một danh mục đó.

            Tuy nhiên, việc hạn chế thua lỗ bằng cách đa dạng hoá danh mục đầu tư cũng có một cái giá của nó: người đầu tư cũng không thể thu được các khoản lợi nhuận lớn. Rất ít người đầu tư có thể thu được khoản lợi nhuận cao từ việc đầu tư tất cả số tiền của họ vào một loại chứng khoán tốt nhất hiện có trên thị trường. Do đó, đại đa số công chúng đầu tư chọn hình thức đầu tư thứ hai là giảm thiểu hoá thua lỗ bằng cách đa dạng hoá đầu tư. Và suy cho cùng thì việc từ bỏ những món hời lớn, bằng lòng với những khoản thu nhập vừa phải để tránh thua lỗ quá mức là một cái giá vừa phải và hoàn toàn hợp lý.

* Một số cách đa dạng hoá danh mục đầu tư

- Đa dạng hóa tổ chức phát hành.

            Nếu danh mục đầu tư chỉ bao gồm toàn bộ các trái phiếu Chính phủ thì nhà đầu tư không cần phải đa dạng hoá chủng loại các chủ thể phát hành, bởi vì trái phiếu Chính phủ hoàn toàn có rủi ro là thấp. Tuy nhiên, nếu mua trái phiếu công ty, trái phiếu địa phương hoặc cổ phiếu thì việc đa dạng hoá chủ thể phát hành là một vấn đề cần được cân nhắc, bởi vì các loại chứng khoán này luôn tiềm tàng một số rủi ro nhất định. Vấn đề đặt ra là nên đa dạng hóa đến mức độ nào? Điều này còn tuỳ thuộc vào quan điểm của mỗi cá nhân. Chẳng hạn như nếu ta mua cổ phiếu của 20 nhà phát hành khác nhau và khi một nhà phát hành chẳng may bị phá sản thì danh mục đầu tư chỉ bị suy giảm 5%. Mỗi nhà đầu tư sẽ tự đưa ra quyết định cho danh mục đầu tư của mình dựa vào cá tính bản thân, tiềm lực tài chính cũng như mức độ rủi ro mà họ có thể chịu đựng.

- Ngoài ra, có thể đa dạng hoá theo lĩnh vực kinh doanh, nguồn thu hoặc đa dạng hoá theo vị trí địa lý.

            Đa dạng hoá loại chứng khoán: nếu đầu tư tất cả vốn vào một loại cổ phiếu mà tình hình kinh doanh của công ty đó không tốt, thậm chí đi đến phá sản thì nhà đầu tư không những không thu được cổ tức, mà còn bị mất cả vốn. Vậy nên, đầu tư vào nhiều loại chứng khoán, cho dù có một vài loại chứng khoán trong số đó gặp rủi ro thì vẫn có thể thu được lợi từ những chứng khoán khác để bù đắp thiệt hại. Tuy nhiên đừng nên đa dạng hoá quá nhiều vì như vậy sẽ tốn rất nhiều công sức quản lý và đến một lúc nào đó thì danh mục sẽ vượt quá tầm kiểm soát của nhà đầu tư.