Độc quyền tự nhiên
ĐỘC QUYỀN TỰ NHIÊN
Độc quyền tự nhiêntồn tại khi quy mô kinh tế quá lớn mà chỉ có một công ty cung cấp sản phẩm cho toàn bộ thị trường với mức giá thấp hơn đối thủ cạnh tranh của nó. Trường hợp rõ ràng của độc quyền tự nhiên thì khá hiếm, nó thường tồn tại trong nhiều hàng hóa công như điện, nước, gas tự nhiên, và dịch vụ viễn thông. Trong trường hợp quy mô hoạt động lớn là điều cần thiết để có được chi phí đơn vị sản phẩm thấp và do đó giá thành sản phẩm thấp. Khi có độc quyền tự nhiên, cạnh tranh là lãng phí. Nếu thị trường bị phân chia giữa nhiều nhà sản xuất, quy mô kinh tế sẽ không đạt được và chi phí và giá sản phẩm sẽ cao hơn so với mức cần thiết.
Có hai lựa chọn để thúc đẩy tốt hơn kết quả kinh tế ở nơi có tồn tại độc quyền tự nhiên. Một là sở hữu công cộng và cái còn lại là quy định công cộng.
Sở hữu công cộnghoặc những thứ gần giống như thế được thiết lập trong một vài trường hợp. Ví dụ : Postal Service, The Tennessee Valley Authority và Amtrak ở cấp quốc gia và giao thông công cộng, hệ thống cung cấp nước, và thu gom rác thải ở cấp địa phương.
Quy định công cộnghay những gì mà một số nhà kinh tế gọi là quy định ngành công nghiệp là một lựa chọn ưu thích ở Mỹ. Trong loại quy định này, ủy ban chính phủ đưa ra mức giá (thường được gọi là « tỷ lệ ») cho những nhà độc quyền tự nhiên. Bảng dưới liệt kê hai Ủy ban quy định của liên bang và thẩm quyền của nó. Nó cũng chú ý rằng tất cả 50 bang đềy có ủy ban quy định những hoạt động của tiêu bang và « tỷ lệ hữu ích » của việc di trì độc quyền tự nhiên.
Ủy ban quy định cung cấp quy định ngành công nghiệp
Ủy ban (năm thiết lập) |
Thẩm quyền |
Ủy ban điều tiết năng lượng Liên bang (1930) |
Điện, gas, ống dẫn gas, ống dẫn dầu, vị trí lắp đặt điện-nước |
Ủy ban truyền thông Liên bang (1934) |
Điện thoại, tivi, cáp truyền hình, radio, điện báo, CB radio, |
Ủy ban tiện ích công cộng (50 bang) |
Điện, gas, điện thoại. |
Mục tiêu kinh tế của quy định ngành công nghiệp được thể hiện trongLý thuyết của quy định lợi ích công cộng. Theo lý thuyết này, quy định ngành công nghiệp thì cần thiết để giúp các công ty có độc quyền tự nhiên có thể thiết lập mức giá hợp lý và không gây tổn hại đến người tiêu dùng và xã hội. Mục tiêu của quy định này là giúp xã hội giảm được một phần ít nhất của chi phí giảm bớt do độc quyền tự nhiên và tránh được việc hạn chế sản lượng và thiết lập giá cao do độc quyền không được kiểm soát. Nếu cạnh tranh là không thích hợp và không thực tế thì xã hội nên cho phép hoặc thậm chí khuyến khích độc quyền nhưng phải quy định giá. Các quy định này nên được cấu trúc rõ ràng để người đóng thuế có được lợi ích do quy mô kinh tế mang lại – chi phí đơn vị thấp hơn – mà độc quyền tự nhiên có thể làm được.
Trong thực tiễn, những người thiết lập các quy định này đưa ra một mức chi phí sản xuất và sản lượng « công bằng » trong kinh doanh. Mục tiêu là thiết lập mức giá bằng với tổng chi phí bình quân để công ty có được một mức lợi nhuận bình thường.
Biên dịch: Lê Thị Khánh Ly
Nguồn: N.Gregory Mankiw, 5th edition (2008), Principles of MicroEconomics, South Western CENGAGE Learning
» Tin mới nhất:
» Các tin khác: