Không giống như các lãi suất cố định, tỉ giá thả nổi được xác định bởi thị trường cá nhân thông qua cung- cầu. Một lãi suất thả nổi thường được gọi là "tự điều chỉnh" giống như cung và cầu sẽ tự động được điều chỉnh trên thị trường. Nhìn vào mô hình đơn giản này nếu nhu cầu cho một đồng tiền là thấp, giá trị của nó sẽ giảm, do đó làm cho hàng hóa nhập khẩu đắt hơn và kích cầu cho hàng hóa và dịch vụ trong nước. Điều này lần lượt sẽ tạo ra nhiều việc làm, gây ra một tự động điều chỉnh trên thị trường. Một tỷ giá hối đoái thả nổi luôn thay đổi liên tục.

 

Trong thực tế, không có tiền tệ là hoàn toàn cố định hoặc thả nổi. Trong một chế độ tỷ giá cố định, áp lực thị trường cũng có thể ảnh hưởng đến những thay đổi trong tỷ giá hối đoái. Đôi khi, khi một nội tệ phản ánh giá trị thật sự của nó so với đồng tiền cố định của nó, một "chợ đen" (đó là phản ánh cung và nhu cầu thực tế) có thể ra đời. Sau đó, ngân hàng trung ương sẽ buộc phải định giá lại hoặc phá giá tỷ giá chính thức, do đó tỷ lệ này là phù hợp với tỷ giá trên thị trường, nhằm ngăn chặn sự hoạt động của thị trường chợ đen.

 

Trong chế độ tỷ giá thả nổi, ngân hàng trung ương cũng có thể can thiệp khi cần thiết để đảm bảo sự ổn định và tránh được lạm phát. Tuy nhiên, trong chế độ tỷ giá thả nổi, ngân hàng trung sẽ  hạn chế sự can thiệp của mình.

 

Từ năm 1870 đến 1914, có một tỷ giá hối đoái cố định toàn cầu. Tiền tệ có liên quan đến vàng, có nghĩa là giá trị của một loại nội tệ đã được cố định ở một tỷ lệ trao đổi với một ounce vàng. Đây chính là chế độ bản vị vàng. Điều này cho phép chuyển vốn không hạn chế cũng như sự ổn định toàn cầu trong lĩnh vực tiền tệ và thương mại. Tuy nhiên, với sự khởi đầu của chiến tranh thế giới thứ I, chế độ bản vị vàng bị xóa bỏ.

 

Vào cuối Chiến tranh thế giới thứ II, trong hội nghị tại Bretton Woods, trong nỗ lực để tạo ra ổn định kinh tế toàn cầu và gia tăng thương mại toàn cầu, các quy tắc cơ bản và các quy định về trao đổi quốc tế đã được thiết lập. Như vậy, một hệ thống tiền tệ quốc tế, thể hiện trong Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), được thành lập để thúc đẩy hoạt động ngoại thương và duy trì sự ổn định tiền tệ của các quốc gia và rộng hơn là của nền kinh tế toàn cầu.

 

Tiền tệ một lần nữa đã được cố định, hoặc neo cố định, nhưng thời gian này là với đồng đô la Mỹ mà đã neo với vàng theo tỷ lệ 35 USD mỗi ounce. Điều này có nghĩa là giá trị của một loại tiền tệ được liên kết trực tiếp với giá trị của đồng đô la Mỹ. Vì vậy, nếu bạn có nhu cầu mua đồng yên Nhật Bản, giá trị của đồng yên sẽ được thể hiện bằng đô la Mỹ, có giá trị lần lượt được xác định trong giá trị của vàng. Nếu một quốc gia muốn điều chỉnh giá trị của đồng tiền, nó có thể tiếp cận với IMF điều chỉnh tỷ lệ neo cố định của đồng tiền đó. Việc neo giá được duy trì cho đến năm 1971, khi đồng đô la Mỹ không còn có thể giữ giá trị của tỷ giá cố định 35 USD mỗi ounce vàng.

 

Từ đó, chính phủ các nước lớn đã thông qua một hệ thống thả nổi, và tất cả cùng nỗ lực để  trở lại chế độ cố định toàn cầu nhưng cuối cùng cũng đã từ bỏ vào năm 1985. Kể từ đó, không có nền kinh tế lớn nào neo giá cố định lại, và việc sử dụng vàng như một tỷ lệ cố định đã hoàn toàn bị bỏ rơi.

 

Những lý do để neo một loại tiền tệ được liên kết với sự ổn định. Đặc biệt là ở các quốc gia đang phát triển hiện nay, một quốc gia có thể quyết định neo đồng tiền của mình để tạo ra một môi trường ổn định cho đầu tư nước ngoài. Khi neo giá cố định, nhà đầu tư sẽ luôn luôn biết giá trị của mình đầu tư, và do đó sẽ không phải lo lắng về biến động hàng ngày. Một đồng tiền cố định cũng có thể giúp giảm tỷ lệ lạm phát và tạo ra cầu, mà kết quả từ sự ổn định của tiền tệ.

 

Chế độ cố định, tuy nhiên, thường có thể dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính trầm trọng, do việc neo giá là khó khăn để duy trì trong thời gian dài. Điều này đã được thấy trong các cuộc khủng hoảng tài chính tại: Mexico năm 1995, Châu Á và Nga năm 1997, một nỗ lực để duy trì một giá trị cao của các loại tiền tệ địa phương để việc neo giá dẫn đến đồng tiền cuối cùng trở thành định giá quá cao. Điều này có nghĩa rằng chính phủ không còn có thể đáp ứng nhu cầu chuyển đổi tiền tệ địa phương vào các ngoại tệ theo tỷ giá cố định. Với đầu cơ và hoảng loạn, các nhà đầu tư tranh giành để có được tiền của họ và chuyển đổi nó sang ngoại tệ trước khi đồng nội tệ mất giá so với tỷ giá, nguồn cung cấp dự trữ ngoại hối cuối cùng trở thành cạn kiệt. Trong trường hợp của Mexico, chính phủ buộc phải phá giá đồng peso 30%. Tại Thái Lan, chính phủ cuối cùng đã cho phép đồng tiền thả nổi, và vào cuối năm 1997, Bhat Thái đã mất 50% giá trị của nó cung,cầu của thị trường dần dần điều chỉnh đồng Bhat trở lại giá trị của nó.

 

Các quốc gia sử dụng tỷ giá cố định thường có thị trường vốn tương đối đơn giản và các tổ chức điều tiết yếu. Sử dụng tỷ giá cố định giúp tạo ra sự ổn định trong môi trường như vậy. Còn tỷ giá thả nổi đòi hỏi một hành lang pháp lý mạnh mẽ hơn và một thị trường tài chính trưởng thành để duy trì nó. Khi một quốc gia buộc phải phá giá đồng tiền của mình, nó cũng là cần thiết để tiến hành một số hình thức cải cách kinh tế, như thực hiện minh bạch hơn nữa, trong một nỗ lực để tăng cường các thể chế tài chính của mình.

 

Một số chính phủ có thể lựa chọn thả nổi hoàn toàn hoặc cố định một phần - nghĩa là chính phủ này sẽ đánh giá lại tỷ lệ cố định theo định kỳ và có biện pháp điều chỉnh tương ứng, Thông thường điều này gây ra tình trạng mất giá của đồng nội tế, tuy nhiên do được can thiệp và kiểm soát chặt chẽ bởi cơ quan chức năng nên có thể giảm thiểu được sự hoảng loạn của thị trường. Phương pháp này thường được sử dụng trong quá trình chuyển đổi từ cơ chế cố định sang cơ chế thả nổi, và nó cho phép chính phủ để "giữ thể diện" bằng cách tránh tình trạng bắt buộc phải phá giá trong một cuộc khủng hoàng không kiểm soát nổi. 

 

Mặc dù việc cố định tỷ giá đã thành công trong việc ổn định thương mại toàn cầu và thi trường tiền tệ, tuy nhiên nó chỉ được sử dụng tại một thời điểm khi tất cả các nền kinh tế lớn đều tham gia. Trong khi cơ chế thả nổi không phải là không có sai sót, nhưng nó đã được chứng minh là một phương tiện hiệu quả xác định giá trị lâu dài của một loại tiền tệ và tạo ra sự cân bằng trong thị trường quốc tế.