Góc học tập
18/08/2018 10:55:15 PM

Quản lý tính kinh tế và phi kinh tế theo quy mô

Có lẽ những nguyên nhân của tính kinh tế và phi kinh tế theo quy mô đã làm chúng ta ấn tượng đó là những điều không thể tránh và vượt khỏi tầm kiểm soát của doanh nghiệp. Xét ở một góc độ nào đó thì điều này là đúng. Hàm sản xuất và trình độ kỹ thuật quyết định mức độ tác động của tính kinh tế và phi kinh tế theo quy mô. Tuy nhiên, người quản lý sẽ chọn quy mô của doanh nghiệp để quyết định nên hoạt động đến chừng nào khi xem xét chi phí trung bình dài hạn.

Việc lựa chọn này thường ít chắc chắn vì các giám đốc cũng không khẳng định được chắc chắn về hình dạng đường LAC. Vì thế người quản lý có thể ra quyết định không chính xác, chọn quy mô doanh nghiệp có thể quá lớn hoặc quá nhỏ. Hai bài báo kinh tế trên tờ The Wall Street Journal minh họa trường hợp các doanh nghiệp bị ảnh hưởng do các quyết định về quy mô doanh nghiệp.

Một số quyết định mang lại kết quả tốt, một số khác thì không. Các doanh nghiệp nhỏ có thể làm gì để nâng cao vị trí cạnh tranh một cách hiệu quả với các doanh nghiệp lớn trên thị trường? Câu trả lời của hai nhà sản xuất máy tính cá nhân là sáp nhập doanh nghiệp. Tháng Năm 1993, AST Research, nhà sản xuất máy tính cá nhân PC lớn thứ tám của Mỹ, đồng ý mua lại công ty kinh doanh máy tính cá nhân của Tập đoàn Tandy, nhà sản xuất lớn thứ bảy. Vụ sáp nhập này đưa AST trở thành nhà sản xuất lớn thứ tư trong ngành. Cuộc chiến giá cả hiện nay đã gây thiệt hại cho cả hai doanh nghiệp. Theo một nhà phân tích ngành nhận định, “Các nhà sản xuất máy tính như AST buộc phải tìm kiếm doanh số cao để có lợi nhuận [bằng cách] tập trung vào đầu ra [đơn vị] hiệu quả hơn và chi phí thấp hơn”.

Theo tờ WSJ, việc thôn tính doanh nghiệp của Tandy sẽ tạo ra thêm một số sản phẩm sáng tạo mới và có tính kinh tế theo quy mô cho AST. Tính kinh tế này xuất hiện do khả năng sáp nhập của AST để mở rộng vào các thị trường mới và tăng thị phần. Vụ sáp nhập giúp họ thiết lập kênh kinh doanh trực tiếp thông qua 6,600 cửa hàng Radio Shack của Tandy và những chuỗi cửa hàng máy tính khác. Trên thực tế, AST muốn có năng suất bán hàng của Tandy để đạt được tính kinh tế theo quy mô mà trước đó họ không thể đạt được, qua đó có thể giảm chi phí và tăng năng lực cạnh tranh bằng cách giảm giá.

Đôi lúc các doanh nghiệp quá lớn đến nỗi không thể cạnh tranh thành công với những đối thủ nhỏ hơn có chi phí đơn vị thấp hơn. Tờ Wall Street Journal đưa tin nhiều nhà sản xuất thép lớn nhất của Nhật đã ngày càng lớn mạnh và đang bị các công ty nhỏ hơn nhưng hiệu quả cao hơn vượt qua. Tập đoàn thép Nippon, nhà sản xuất thép lớn nhất trong số các quốc gia sản xuất thép số một thế giới, định hình vấn đề các doanh nghiệp đang gặp phải chính là sự phát triển quá lớn.

Doanh nghiệp lớn tiếp sau Nippon, doanh nghiệp thép Tokyo cho xây dựng nhà máy có quy mô chỉ bằng 1/20 so với một nhà máy thép truyền thống của Nhật nhưng hiệu quả hơn đến 5 lần. Nhà máy này có giá thấp hơn so với Nippon và những nhà sản xuất thép khác khoảng 39%. Theo tờ Wall Street Journal, công ty thép Tokyo có kế hoạch xây dựng hai “nhà máy nhỏ” khác. Những nhà sản xuất thép nhỏ của Nhật đang theo mô hình xây dựng các nhà máy nhỏ. “Big Steel” ở Nhật đã bắt đầu giống Big Steel ở Mỹ đã tồn tại ở một thập kỷ trước đây. Lợi nhuận ròng của ba nhà sản xuất thép lớn nhất của Nhật đã giảm ở mức 77% và 92%. Theo một nghiên cứu của Paine-Webber, nhà máy lớn nhất của Nippon thậm chí không được xếp vào danh sách 40 nhà sản xuất thép có chi phí thấp nhất trên thế giới.

Xu hướng này đã phát triển khắp thế giới: “các nhà máy quy mô lớn, sản lượng cao với các dây chuyền sản xuất rời rạc đang nhường vị trí cho các nhà máy nhỏ có phương thức sản xuất nhanh hơn, rẻ hơn, có thể nhanh chóng điều chỉnh phù hợp với các yêu cầu thay đổi”. Chủ tịch doanh nghiệp sản xuất thép lớn thứ hai thế giới đã nói, “khá chắc chắn rằng trong tương lai, phần lớn thép sẽ được sản xuất ở các nhà máy nhỏ hơn”. Chủ tịch của doanh nghiệp thép lớn khác cũng nói, “nếu các nhà máy lớn chớp cơ hội để tái cơ cấu thì mới có thể giữ được vị trí của mình. Nếu không, những doanh nghiệp mới sẽ giành vị trí”.

Nhưng tờ Wall Street Journal nhìn các công ty lớn một cách ít lạc quan, “tuy nhiên, không như những nhà điều hành nhà máy nhỏ nhạy bén khác, nhiều nhà sản xuất bảo thủ vẫn duy trì nét văn hóa doanh nghiệp chậm chạp, đội ngũ cồng kềnh, và những khoản đầu tư lớn cho những nhà máy đang dần lỗi thời”. Nên các nhà sản xuất thép lớn nhất dường như đã trở nên quá to lớn và không linh hoạt vì bị tác động bởi tính phi kinh tế theo quy mô rất trầm trọng. Hai ví dụ này nhằm chỉ ra vai trò quan trọng mà các dạng của đường chi phí trung bình dài hạn ảnh hưởng đến việc thúc đẩy và ngăn cản khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Như chúng ta đã nói đến trong phần giới thiệu của chương này, nhà quản lý thành công phải nhận ra và tận dụng các cơ hội để giảm chi phí đơn vị bằng cách tăng quy mô hoạt động khi có tính kinh tế theo quy mô hoặc bằng cách giảm quy mô khi có sự hiện diện của tính phi kinh tế theo quy mô.

Nguyễn Lê Giang Thiên, dịch từ sách “Kinh tế trong quản trị”, Nhà xuất bản Mc Grawhill

» Các tin khác: