Với sự ám ảnh về thâm hụt thương mại, Cuộc chiến tranh thương mại Mỹ-Trung do Mỹ phát động đã nổ ra. Bài viết này với mục đích đi tìm hiểu bên cạnh nguyên nhân trực tiếp còn có các lý do nào nữa không.

3.2. Nguyên nhân sâu xa

3.2.1. Từ phía Trung Quốc: Phát súng năm 1784 và “Bách niên quốc sỉ”

Năm 1784, tàu Lady Hughes của Anh đã bắn một phát súng chào từ biệt tàu Đan Mạch rời khỏi cảng Quảng Châu nhưng phát súng đó đã bắn trúng một tàu nhỏ của Trung Quốc, làm 2 người thiệt mạng và 1 người bị thương. Thời điểm đó, luật pháp Trung Quốc quy định rằng người chịu trách nhiệm, trong trường hợp này là pháo thủ người Anh, phải chịu xét xử. Ban đầu Anh không chịu giao nộp pháo thủ bắn phát súng chào chết người đó. Anh chỉ giao người đàn ông đó cho giới chức Trung Quốc sau khi một quan chức cấp cao trên tàu Anh bị bắt cóc và giữ làm con tin để đổi lấy sự thỏa hiệp của nước ngoài.

Vụ việc chưa dừng lại ở đó bởi vụ bắt cóc khiến các nước lo lắng và bắt đầu kêu gọi vũ trang thêm cho tàu thuyền lẫn thủy thủ của họ. Tất nhiên, bước đi đó lại khiến Trung Quốc thêm lo lắng và quyết định cắt đứt liên lạc giữa người nước ngoài trên đất liền với tàu của họ ở ngoài khơi. Vụ việc cứ thế diễn biến leo thang khiến thương mại bị đình chệ cho tới khi tay súng người Anh bị giao cho phía Trung Quốc.

Như một “con tốt thí”, pháo thủ người Anh đã bị xử tử. Nhưng điều tồi tệ là kết quả đó chỉ được phía Trung Quốc thông báo cho Anh và các nước khác khi “sự đã rồi”. Hậu quả là người Anh mất niềm tin vào hệ thống pháp luật của Trung Quốc, kéo theo những lời chỉ trích không hồi kết về đất nước này.

Và cuối cùng, cách tiếp cận đó đã dẫn tới Chiến tranh Nha phiến (Opium War - Cuộc chiến thuốc phiện) trong thế kỷ 19. Kết quả của cuộc chiến ấy là một sự thất bại cay đắng đối với Trung Quốc khi nước này vừa phải ký vào những hiệp ước bất công, vừa phải chấp nhận một nguyên tắc rằng người nước ngoài phạm tội ở Trung Quốc sẽ không phải chịu xét xử theo luật pháp của Trung Quốc.

Chính giai đoạn mà Trung Quốc tự đánh giá là “nhục nhã” đó đã trở thành một “điệp khúc” hiệu triệu tinh thần dân tộc của Trung Quốc và ngày nay, Bắc Kinh sử dụng như một “bàn đạp” để kêu gọi sự ủng hộ của người dân đối với chủ nghĩa bành trướng bất chấp luật pháp quốc tế. “Bí kíp” giúp Trung Quốc tập hợp được sức mạnh quyền lực chính là lời kêu gọi Đại phục hưng dân tộc Trung Hoa. Và hòn đá tảng của chính sách đó là việc phải vươn lên sau cái gọi là “Bách niên quốc sỉ” để khôi phục vị thế của Trung Quốc trên trường quốc tế.

3.2.2. Từ phía Mỹ: Tấn công mô hình phát triển

Đối với Mỹ, xét từ góc độ lịch sử, tự do thị trường và quan niệm giá trị chủ nghĩa tự do là lợi ích cốt lõi của Mỹ. Do đó, Mỹ tìm mọi cách kể cả tiến hành cuộc chiến thương mại để bảo vệ lợi ích cốt lõi này. Trong quan hệ Mỹ-Trung, Mỹ thể hiện sự chấp nhận đối với sự trỗi dậy về kinh tế của Trung Quốc, tuy nhiên lại không thừa nhận mô hình phát triển của Trung Quốc và những giá trị mà Bắc Kinh theo đuổi. Mỹ cho rằng, mô hình mà Trung Quốc đang theo đuổi thiếu sự bảo hộ tài sản tư hữu và sự lựa chọn dân chủ. Chính vì vậy, Mỹ mới phát động cuộc “chiến tranh Lạnh mới” trong lĩnh vực thương mại nhằm vào Trung Quốc với mục đích là bảo vệ quan niệm giá trị cốt lõi mà Mỹ theo đuổi.

Để thực hiện mục tiêu này, Mỹ thông qua giá trị để phân chia bạn thù, tích cực đẩy mạnh ký kết hiệp định thương mại với các quốc gia đồng mình chủ chốt trên thế giới. Động thái này được thể hiện rất rõ nét thông qua những gì mà Mỹ đang theo đuổi hiện nay. Việc Mỹ đạt được Hiệp định thương mại ba bên Mỹ - Mexico - Canada (USMCA) hồi đầu tháng 10 vừa qua là một ví dụ rất rõ nét cho quan điểm giá trị của Mỹ. Theo đánh giá của các chuyên gia hiệp định USMCA được nhận diện là công cụ hữu hiệu của Tổng thống Mỹ Doanld Trump trong cuộc chiến thương mại với Trung Quốc.

Trong khi đó, giá trị cốt lõi mà Trung quốc theo đuổi được thể hiện rõ nét và chính thức trong “Sách trắng về sự thực và lập trường của Trung Quốc về xung đột thương mại Trung- Mỹ” được Trung Quốc công bố hôm 24/9 vừa qua. Trong đó, Trung Quốc nhấn mạnh, phản đối chủ nghĩa đơn phương và chủ nghĩa bảo hộ, kiên định ủng hộ hệ thống thương mại đa với cốt lõi là Tổ chức thương mại thế giới (WTO). Trong khi đó Washington lại có ý định rút khỏi tổ chức này.

Như vậy, sự bùng phát cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ trên thực tế là sự cạnh tranh giữa hai nền văn minh và giữa hai hệ thống giá trị. Mỹ lo sợ mô hình phát triển của Trung Quốc chiếm thế thượng phong, do đó đã tìm mọi cách để bảo vệ giá trị chủ nghĩa tự do mà họ theo đuổi. Ngược lại, Trung Quốc tìm mọi cách để phản đối, xóa bỏ chủ nghĩa bảo hộ và chủ nghĩa đơn phương theo quan điểm của Mỹ.

Như vậy,  với những khác biệt về hệ thống giá trị và cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ đang bùng phát toàn diện hiện nay, rất có thể sẽ dẫn tới hình thành cục diện “chiến tranh Lạnh kiểu mới” với một bên là những giá trị do Mỹ chủ đạo, với một bên là những giá trị do Trung Quốc chi phối.

Ngoài ra, còn có một tình tiết khá thú vị. Đó là sự ra đời của 01 cuốn sách và đã làm thức tỉnh các chính trị gia Mỹ. Cuốn sách “Cuộc chạy đua 100 năm” của Pillsbury với tiêu đề phụ là "Chiến lược bí mật của Trung Quốc nhằm soán ngôi Mỹ trở thành siêu cường thế giới", cuốn sách cho rằng Bắc Kinh đã xây dựng một kế hoạch suốt một thế kỷ về các phương kế chiến lược nhằm lợi dụng sự giúp đỡ của Mỹ để phát triển trước khi soán ngôi Mỹ trở thành siêu cường hàng đầu thế giới. Cuốn sách đã làm thức tỉnh các chính trị gia ở Mỹ cần thúc đẩy một chính sách cứng rắn hơn với Trung Quốc. Tác giả cảnh báo chính phủ Mỹ nên ngừng đưa ra những phỏng đoán sai lệch, thay vào đó tiến hành các biện pháp nhằm ngăn Mỹ tụt lại phía sau Trung Quốc. Nội dung cuốn sách đã xuất hiện thườn xuyên trong các bình luận của các nhân vật cấp cao trong chính quyền của Tổng thống Trump. Và gần đây, Tổng thống Trump ca ngợi Pillsbury là học giả hàng đầu về Trung Quốc.

Đình Uyên

Nguồn:

https://doanhnhanviet.net.vn/quoc-te/chien-tranh-thuong-mai-la-gi-1274.html

https://www.statista.com/chart/15199/us-chinese-trade-war-escalates/

https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-08-06/china-prepared-for-long-trade-war-with-u-s-state-media-says

http://www.arabnews.com/node/1042371/business-economy     

https://dantri.com.vn/the-gioi/he-lo-cuon-sach-co-the-da-khien-ong-trump-manh-tay-voi-trung-quoc-20181016113821955.htm

» Tin mới nhất:

• Nhận biết "Điểm mù" trong đầu tư chứng khoán (24/04/2024)
• Kho vũ khí tuyệt vời để xây dựng kỹ năng viết tiếng Anh cho sinh viên (18/04/2024)
• CÁC YẾU TỐ BỊ LOẠI TRỪ KHI TÍNH GDP (18/04/2024)
• Chiến lược tăng trưởng quốc tế của Tesco (18/04/2024)
• Barra tại GM đối mặt với những thách thức (18/04/2024)

» Các tin khác:

• CHIẾN TRANH THƯƠNG MẠI MỸ - TRUNG QUỐC_GÓC NHÌN TỪ CỘI NGUỒN (P.1) (17/10/2018)
• Tiến trình hoạch định nguồn nhân lực (17/10/2018)
• Cấu trúc tổ chức trong phân tích công việc (17/10/2018)
• Phương pháp xóa sổ trực tiếp khoản phải thu khó đòi (17/10/2018)
• Các khoản phải thu và nợ khó đòi (17/10/2018)
• Tài khoản tiền gởi ngân hàng (17/10/2018)
• Chuỗi cung ứng nông sản an toàn từ góc độ khoa học (16/10/2018)
• Liên kết kinh tế giữa nông dân và doanh nghiệp trong sản xuất nông sản tại vùng tây nguyên (16/10/2018)
• Mô hình thiết kế và vận hành cấu trúc của tổ chức (16/10/2018)
• Những quan điểm trong việc thiết kế cấu trúc của tổ chức (16/10/2018)