Góc học tập
17/08/2019 06:30:19 PM

THAO TÚNG TIỀN TỆ_GÓC NHÌN TỪ VIỆT NAM (P2)

Tháng 05/2019, Việt Nam bị Mỹ đưa vào danh sách theo dõi quốc gia “thao túng tiền tệ”. Bài viết này cung cấp những thong tin về chính sách này của Mỹ, ảnh hưởng của Việt Nam cũng như đưa ra các khuyến nghị nhằm cải thiện tình hình.

 

 

5. KHUYẾN NGHỊ

Phải chứng minh bằng được rằng Việt Nam chưa bao giờ chủ trương phá giá tiền tệ

Cần chú ý đến luận điểm của Bộ Tài chính Mỹ rằng, họ đặc biệt quan tâm đến việc ngân hàng trung ương có cố tình hạ giá đồng tiền để chiếm lợi thế trong xuất khẩu hay không. Một trong những yếu tố nhận biết dấu hiệu này là tính cân xứng trong các can thiệp làm dịu biến động tỷ giá theo chiều xuống có tương đương với với chiều lên của tỷ giá hay không.

Vào thời điểm này năm 2018, dự trữ ngoại hối của nước ta đạt 63,5 tỷ USD. Sau các đợt bán ngoại tệ can thiệp trên thị trường, dự trữ đến cuối năm 2018 chỉ còn 59 tỷ USD. Từ đầu năm 2019 đến nay, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mua ròng thêm khoản 5 tỷ USD. Như vậy, sau 1 năm, dự trữ vẫn không thay đổi, đạt xấp xỉ 63 tỷ USD. Dữ liệu này tạo cảm giác cho thấy, các can thiệp trên thị trường của NHNN là khá cân xứng. Các can thiệp vào chiều tăng cũng như chiều giảm của tỷ giá khá giống nhau. Tích luỹ dự trữ ngoại hối có lúc tăng cũng có lúc giảm, cho thấy các can thiệp của NHNN trên thị trường chỉ với mục đích làm dịu các bất ổn tỷ giá, hơn là tạo lợi thế cho xuất khẩu.

Báo cáo của Bộ Tài chính Mỹ hầu như sử dụng đánh giá của IMF về tỷ giá thực hiệu lực (REER) để nhận định đồng tiền của các đối tác định giá cao hay thấp và do đó có phá giá tiền tệ hay không. Trong báo cáo tháng 7/2018, đánh giá của IMF cho thấy, REER giai đoạn 2011-2017 có những diễn biến trái chiều: 2011-2015, VND định giá cao; 2015 – 2017, VND định giá thấp. Đáng chú ý là, nửa tháng cuối năm 2017, VND lại có xu hướng định giá cao trở lại. Mặc dù IMF chưa đưa ra đánh giá mới nhất, nhưng với việc tỷ giá VND/USD khá ổn định ở mức tăng khoảng 3 - 4% năm 2018, lạm phát bình quân khoảng 4%, trong bối cảnh các ngoại tệ mạnh khác đồng loạt có xu hướng giảm giá so với USD và Trung Quốc phá giá tiền tệ, chúng ta kỳ vọng REER năm 2018 vẫn trong xu hướng giảm. Điều này có nghĩa là, so với một rổ các đồng tiền mạnh và USD, VND vẫn đang được định giá cao, chứ không phải phá giá hỗ trợ xuất khẩu. Các thông tin hỗ trợ này có thể thuyết phục Mỹ rằng, Việt Nam điều hành tỷ giá khá linh hoạt. Ngoài các yếu tố ngắn hạn mang tính cung - cầu trên thị trường, Bộ Tài chính Mỹ còn xem xét REER có hướng về mức cân bằng phản ảnh các yếu tố cơ bản dài hạn của nền kinh tế hay không. Về tiêu chí này, nhiều nghiên cứu cho thấy, REER đang đi theo các xu hướng thể hiện đúng các yếu tố cơ bản của nền kinh tế. Đây là những điểm mà chúng ta cần chuẩn bị thật kỹ để đàm phán.

Sáng tạo các công cụ và kỹ thuật mới, đa dạng và độc đáo phù hợp với đặc điểm Việt Nam

Bài học từ các nước trong việc điều hành tỉ giá:

Ngân hàng trung ương Nhật Bản làm yếu đồng tiền bằng cách mới đây bơm thêm 6.000 tỷ yên để mua vào quỹ đầu tư danh mục chỉ số ETF.

Thụy Sĩ có thặng dư tài khoản vãng lai luôn ở mức trên 10% GDP. Đã vậy, ngân hàng trung ương thậm chí còn bơm tiền mua thêm cổ phiếu của Apple để làm yếu đồng franc, với mức mua ròng dự trữ ngoại hối lên đến 2,7% GDP (vượt tiêu chuẩn 3).

Hàn Quốc thông qua Quỹ hưu trí nhà nước (NPS), thay vì ngân hàng trung ương, liên tục tích trữ USD đã làm đồng won yếu đi đáng kể. NPS tuy xuất hiện trong báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ, nhưng hoàn toàn không được đề cập trong báo cáo của Bộ Tài chính.

Ngân hàng trung ương Trung Quốc sử dụng các công cụ phái sinh ngoại hối và nhân tố X mà họ gọi là “yếu tố phản chu kỳ” để can thiệp nhằm ổn định đồng nhân dân tệ. Điều lạ là, những yếu tố này không được đề cập trong báo cáo của Bộ Tài chính Mỹ.

Những thực tế trên càng củng cố thêm giả thuyết về ngoại giao kinh tế luôn ẩn hiện đằng sau câu chuyện thao túng tiền tệ.

Như vậy, cùng với các công cụ chính sách tiền tệ truyền thống, ngân hàng trung ương và chính phủ các nước đã sáng chế ra nhiều kỹ thuật và công cụ độc đáo phù hợp với đặc điểm thể chế, để làm dịu bớt các biến động tỷ giá, đồng thời tăng tính hiệu quả của các công cụ chính sách trong bối cảnh thế giới ngày càng nhiều bất định.

Đặc điểm chung nhất là các kỹ thuật và công cụ được sử dụng khá tinh tế, đúng thời điểm, thông tin thường được công bố công khai, dự trữ ngoại hối có lúc tăng, cũng có lúc giảm khiến các nước này vẫn chưa bị liệt vào danh sách thao túng tiền tệ. Tạo thêm nhiều công cụ như thế phù hợp với đặc điểm Việt Nam là lựa chọn khả dĩ để chúng ta có thể ứng phó với mọi kịch bản có thể.

 

Tóm lại, nhóm chuyên gia cho rằng, mặc dù khả năng Việt Nam bị gắn mác thao túng tiền tệ là không cao; song vấn đề đã trở nên phức tạp hơn, đòi hỏi Chính phủ, các Bộ, ngành Việt Nam cần theo dõi, bám sát diễn tiến động thái của Bộ Tài chính Mỹ để phối hợp, tăng trao đổi thông tin, tránh bị đưa vào diện thao túng tiền tệ; đồng thời cần nghiên cứu sớm thay đổi chính sách thương mại theo hướng cân bằng hơn đối với Mỹ, chính sách tỷ giá theo hướng tiếp tục chủ động, linh hoạt, hạn chế can thiệp trực tiếp, một chiều và liên tục vào thị trường ngoại hối, nhằm tránh kịch bản bất lợi đối với Việt Nam.

Đình Uyên

 

Nguồn:

[1] https://vi.wikipedia.org/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_ti%E1%BB%81n_t%E1%BB%87

 

[2] https://en.wikipedia.org/wiki/Currency_manipulator