Góc học tập
17/10/2019 01:09:43 AM

Đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp

Đến nay, đã có rất nhiều các nghiên cứu về đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp. Nhìn chung, các nghiên cứu đã tập trung làm rõ bản chất, vai trò của đổi mới sáng tạo, quan hệ giữa đổi mới sáng tạo với chiến lược của doanh nghiệp, kết quả sản xuất kinh doanh và những yếu tố ảnh hưởng đến đổi mới sáng tạo.

Trong hoạt động sản xuất kinh doanh, ba yếu tố cơ bản quyết định sức cạnh tranh của một sản phẩm là giá cả, chất lượng và dịch vụ. Sự khác biệt trong các yếu tố này được thực hiện thông qua đổi mới sáng tạo. Bàn về bản chất và vai trò của đổi mới sáng tạo, có thể kể đến các công trình như: D’Aveni, R.A. (1994); Gilbert, Richard J. (2006); Bengt-Åke Lundvall, Björn Johnson, Esben Sloth Andersen, Bent Dalum (2002)... Các nghiên cứu này chỉ rõ đổi mới sáng tạo là quá trình doanh nghiệp phát triển các sản phẩm, dịch vụ, quy trình hay hệ thống quản lý mới để đáp ứng yêu cầu do sự thay đổi của môi trường kinh doanh, công nghệ hay mô hình cạnh tranh. Đó là một quá trình bắt đầu từ một ý tưởng và kết thúc bằng việc triển khai thị trường thương mại thành công.
Trong các doanh nghiệp, đổi mới sáng tạo thường được thực hiện theo hai hướng chính là đổi mới sáng tạo về sản phẩm và đổi mới sáng tạo về quy trình. Đổi mới sáng tạo về sản phẩm là những thay đổi, điều chỉnh các chức năng của sản phẩm theo hướng bổ sung chức năng mới so với các sản phẩm có mặt trên thị trường. Đổi mới về quy trình là đổi mới cách thức cung ứng dịch vụ, trong đó, trọng tâm là chất lượng và giá thành. Mở rộng và phát triển cách tiếp cận này, OECD phân loại đổi mới sáng tạo thành đổi mới sản phẩm và đối mới công nghệ, đồng thời nhấn mạnh đến đổi mới công nghệ. Theo đó, đổi mới công nghệ cho phép đưa ra sản phẩm mới cũng như thay đổi về chất lượng, giá thành, gia tăng mức độ hài lòng của khách hàng. Ngoài ra, đổi mới công nghệ còn tạo điều kiện cho doanh nghiệp tăng thị phần, tăng lợi nhuận với các sản phẩm liên quan.
Về các yếu tố ảnh hưởng đến đổi mới sáng tạo ở các doanh nghiệp, có thế kể đến các nghiên cứu như: Ferrari, M. (2005); Coyne, W. E. (1996); Julien, P. (1999)... Các nghiên cứu này đã chỉ rõ: Để đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp cần đầu tư rất lớn vào nguồn nhân lực và nghiên cứu & phát triển (R&D). Tuy nhiên, R&D là đầu tư mạo hiểm và khó kiểm soát hiệu quả so với các hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường. Do đó, đổi mới sáng tạo phụ thuộc rất lớn vào tổ chức bộ máy, tư duy chiến lược, tầm nhìn của lãnh đạo doanh nghiệp và việc phát triển văn hóa đổi mới sáng tạo.
Tại các doanh nghiệp nhỏ, lãnh đạo luôn là đầu tầu trong công cuộc đổi mới sáng tạo, đặc biệt là những lãnh đạo có các phẩm chất mạo hiểm và đam mê. Trái lại, tại các doanh nghiệp lớn, động cơ của đội ngũ quản lý đóng vai trò quan trọng trong đổi mới sáng tạo.
Ở Việt Nam, vấn đề đổi mới sáng tạo của các doanh nghiệp đã được quan tâm và nghiên cứu nhiều trong thời gian gần đây. Có thể kể đến một số nghiên cứu như: Phùng Xuân Nhạ, Lê Quân (2013); Lê Phương (2016); Huỳnh Thanh Nhã (2015)... Các nghiên cứu này đã tập trung đánh giá về đổi mới sáng tạo của các doanh nghiệp Việt Nam theo các nội dung như: Vấn đề nhận thức và văn hóa đổi mới sáng tạo; hiện trạng và hình thức đổi mới sáng tạo; năng lực nguồn nhân lực phục vụ đổi mới sáng tạo... Trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo trong các doanh nghiệp Việt Nam.
Kế thừa các nghiên cứu trước, trong phạm vi bài viết, tác giả tập trung làm rõ những vấn đề về đổi mới sáng tạo tại các DNNVV trong nền kinh tế như xu hướng sáng tạo của các DNNVV, mối quan hệ giữa đổi mới sáng tạo và sự năng động của các DNNVV, những khó khăn trong đổi mới sáng tạo của các DNNVV... Đồng thời, chỉ rõ những yêu cầu đặt ra đối với đổi mới sáng tạo trong các DNNVV trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0. Từ đó rút ra kết luận.