Góc học tập
18/06/2020 11:17:16 PM

Nghiệp vụ thị trường mở: mua và bán trái phiếu chính phủ

Thị trường trái phiếu được mở rộng cho tất cả người mua và người bán trái phiếu của chính phủ cũng như của các tập đoàn.  Ngân hàng trung ương là đơn vị lớn nhất nắm giữ trái phiếu của chính phủ. Chính phủ Mỹ, không phải là Fedm phát hành những trái phiếu chính phủ, trái phiếu kho bạc để tạo nguồn vốn cho các khoản thâm hụt ngân sách. Qua thời gian, Fed đã mua những loại trái phiếu này từ các tổ chức tài chính mà mua bán những trái phiếu chính phủ cho chính bản thân họ hoặc cho khách hàng của họ.

Nghiệp vụ thị trường mở của Fed bao gồm việc mua trái phiếu từ, hoặc bán trái phiếu cho, các ngân hàng thương mại và công chúng. (Fed thực ra mua và bán trái phiếu chính phủ thông qua những công ty tài chính, được gọi là “nhà thầu cấp một”.) nghiệp vụ thị trường mở của Fed là một công cụ hàng ngày quan trọng nhất nhằm ảnh hưởng cung tiền.

Mua trái phiếu: Giả sử rằng Fed quyết định mua trái phiếu chính phủ. Họ có thể mua trái phiếu từ các ngân hàng thương mại hoặc từ công chúng. Trong cả hai trường hợp thì nguồn dự trữ của ngân hàng thương mại đều gia tăng.

Dưới góc độ ngân hàng trung ương: Khi Fed mua trái phiếu chính phủ từ các ngân hàng thương mại:

  1. Ngân hàng thương mại bỏ đi một phần trái phiếu chính phủ họ đang nắm giữ cho ngân hàng trung ương.
  2. Ngân hàng trung ương, khi thanh toán cho những trái phiếu chính phủ này, sẽ tạo ra thêm phần dự trữ của các ngân hàng thương mại đang kí gửi tại ngân hàng trung ương. Phần dự trữ của các ngân hàng trung ương tăng đúng bằng sô tiền dùng để mua trái phiếu chính phủ.

Điều quan trọng nhất trong giao dịch này là, khi ngân hàng trung ương mua trái phiếu chính phủ từ các ngân hàng thương mại, họ làm tăng nguồn dự trữ trong hệ thống ngân hàng, và điều này làm ảnh hưởng đến khả năng cho vay của các ngân hàng thương mại.

Dưới góc độ công chúng: Sự ảnh hưởng đối với ngân hàng thương mại cũng tương tự như ảnh hưởng khi ngân hàng trung ương mua trái phiếu chính phủ từ công chúng. Giả sử công ty Gristly Meat Packing có trái phiếu chính phủ và công ty này bán những trái phiếu đó trên thị trường cho ngân hàng trung ương. Giao dịch này có một vài yếu tố sau:

  1. Gristly đưa phần trái phiếu đang nắm giữ cho ngân hàng trung ương và nhận khoản thanh toán bằng séc từ ngân hàng trung ương
  2. Gristly sẽ đi kí gửi tấm séc đó vào tài khoản của họ với ngân hàng Wahoo.
  3. Ngân hàng Wahoo gửi tấm séc này vào ngân hàng trung ương để thu khoản tiền này. Kết quả là, ngân hàng Wahoo sẽ có sự gia tăng trong khoản dự trữ của mình.

Việc mua trái phiếu chính phủ của ngân hàng trung ương từ công chúng có một chút khác biệt với việc mua từ các ngân hàng thương mại. Nếu chúng ta giả sử tất cả các ngân hàng thương mại đều được cho vay, việc mua trái phiếu chính phủ từ ngân hàng thương mại sẽ làm tăng mức dự trữ thực tế bằng toàn bộ số tiền dùng để mua trái phiếu. Như vậy, mua trái phiếu $1000 từ một ngân hàng thương mại làm tăng mức dự trữ thực tế và phần dự trữ thêm vào của ngân hàng thương mại là $1000.

Ngược lại, khi ngân hàng trung ương mua trái phiếu chính phủ từ công chúng, mức dự trữ thực tế sẽ tăng, nhưng đồng thời các khoản kí gửi cũng tăng khi người bán kí gửi những tấm séc của Fed vào trong tài khoản cá nhân của họ. Vi vậy, việc thu mua $1000 trái phiếu chính phủ sẽ làm tăng khoản kí gửi lên $1000, và vì vậy phần dự trữ để có thể cho vay cũng là như vậy. Tuy nhiên với mức dự trữ bắt buộc 20% được áp dụng đối với $1000 kí gửi, phần dự trữ thâm vào của ngân hàng sẽ chỉ là $800, bởi vì $200 đã được gửi vào trong ngân hàng trung ương như là phần dự trữ bắt buộc.

Tuy nhiên trong cả hai loại giao dịch này thì kết quả cuối cùng là như nhau: khi ngân hàng trung ương mua trái phiếu chính phủ trên thị trường mở, mức dự trữ của ngân hàng thương mại sẽ tăng lên. Khi các ngân hàng cho vay ra thị trường một khoản bằng với mức gia tăng này, thì cung tiền của nền kinh tế sẽ tăng. Quan sát trong hình 33.2 rằng việc mua $1000 trái phiếu chính phủ tạo nên một nguồn cung tiền tiềm năng đến $5000, bất kể là việc mua trái phiếu này là từ ngân hàng thương mại hay công chúng.

Bán trái phiếu chính phủ

Bán cho ngân hàng thương mại: Khi ngân hàng trung ương bán trái phiếu trên thị trường mở cho các ngân hàng thương mại,

  1. Ngân hàng trung ương bỏ đi phần trái phiếu mình đang nắm giữ và đưa nó cho ngân hàng thương mại
  2. Ngân hàng thương mại sẽ trả cho những trái phiếu này bằng cách viết séc từ các khoản kí gửi – đó chính là khoản dự trữ của họ - và trả cho ngân hàng trung ương. Fed sẽ thu nhận những tờ séc này bằng cách giảm mức dự trữ của các ngân hàng thương mại mà Fed đang nắm giữ.

Bán cho dân chúng: Khi ngân hàng trung ương bán trái phiếu cho người dân, kết quả cũng tương tự như vậy. Hãy đặt công ty Gristly là phía người mua trái phiếu chính phủ mà ngân hàng trung ương đang bán:

  1. Ngân hàng trung ương bán trái phiếu cho công ty Gristly, và được trả tiền bằng một tấm séc rút từ ngân hàng Wahoo
  2. Ngân hàng trung ương chấp nhận tấm séc này từ ngân hàng trung ương bằng cách giảm bớt
  3. Ngân hàng Wahoo trả tấm séc đã được rút tiền về cho công ty Gristly, và làm giảm hạn mức kí gửi của công ty này.

Ngân hàng trung ương bán trái phiếu trị giá $1000 cho ngân hàng thương mại sẽ làm giảm mức dự trữ của hệ thống ngân hàng xuống chính xác $1000. Nhưng nếu bán trái phiếu trị giá $1000 cho dân chúng thì chỉ làm giảm mức dự trữ thực tế xuống $800 bởi vì mức tiền kí gửi của các doanh nghiệp cũng giảm xuống $1000. Và khi mức kí gửi giảm xuống bớt $1000, thì các ngân hàng cũng giảm phần dự trữ xuống $200.

Cho dù Fed bán trái phiếu cho công chúng hay cho các ngân hàng thương mại, kết quả vẫn như nhau: khi Fed bán các trái phiếu trong thị trường mở, các khoản dự trữ của ngân hàng thương mại bị cắt giảm. Nếu như tất cả các khoản dự trữ được cho vay ra ngoài, sự sút giảm trong khoản dự trữ sẽ tạo ra một sự sút giảm trong cung tiền của nền kinh tế. trong ví dụ của chúng ta, bán các loại chứng khoáng chính phủ trị giá $1000 sẽ tạo ra sự sút giảm $5000 trong cung tiền, cho dù là bán cho các ngân hàng thương mại hoặc bán cho công chúng.

Điều gì làm cho các ngân hàng thương mại và công chúng sẳn sàng bán trái phiếu? Câu trả lời nằm ở mức giá của trái phiếu và mức lãi suất tương ứng. Chúng ta đã biết được rằng giá của trái phiếu và mức lãi suất có quan hệ tỷ lệ nghịch với nhau. Khi Fed mua trái phiếu chính phủ, cầu của trái phiếu tăng. Mức giá trái phiếu tăng, và mức lãi suất sẽ giảm. mức giá trái phiếu càng cao, và lãi suất càng thấp thì các ngân hàng, doanh nghiệp, và cá nhân sẽ bán trái phiếu cho chính phủ.

Khi Fed bán trái phiếu chính phủ, sự gia tăng trong cung của trái phiếu làm giảm giá trái phiếu và tăng mức lãi suất, làm cho nhiều ngân hàng và công chúng muốn mua trái phiếu hơn.

Nguyễn Lê Giang Thiên, dịch từ  McConnell, C. R., Brue, S. L., & Flynn, S. M. (2017). Macroeconomics, 21th Edition. Boston, US: McGraw-Hill/Irwin

» Các tin khác: