Về hay ở - sự lựa chọn không dễ với sinh viên Việt.(RAVS)

Hiện tại Việt Nam đang dấy lên quan ngại về vấn đề chảy máu chất xám. Những số liệu cho thấy khoảng 70% sinh viên du học không trở về nước sau khi tốt nghiệp. Tuy nhiên một số chuyên gia cho rằng tình hình này chỉ diễn ra trong thời gian ngắn và tin tưởng rằng ngày càng nhiều sinh viên sẽ trở về quê hương.

Tiến sĩ Nguyễn Cúc là một giảng viên tại Đại học Melbourne. Bà rời Việt Nam tới Úc cách đây 12 năm để thực hiện khóa Cao học và sau đó là chương trình Tiến sĩ. Với nhiều người như bà, việc thiếu cơ hội tại quê hương đã khiến bà quyết định ở lại Úc.

Bà nói: “Tôi thấy môi trường công tác tại Úc thật tuyệt vời cho những sinh viên tốt nghiệp bởi chúng tôi có cơ hội áp dụng những gì được học vào công việc. So sánh với những cử nhân khác, tôi không nghĩ họ có cơ hội khi quay trở lại Việt Nam bởi lẽ chỉ có một số ít sinh viên Việt tốt nghiệp tại Úc và các nước khác. Khi họ quay về nước, họ thấy chán nản bởi không thể áp dụng được những gì đã học. Nguyên nhân là do những kiến thức đó quá mới mẻ tại Việt Nam”.

Tiến sĩ Cúc đã từng nỗ lực quay lại quê hương, nhưng ngay cả khi đó, bà cũng nhận ra những đứa con của mình không thể thích nghi với môi trường học tại quê nhà. Điều này đã khiến bà quyết định cư trú lâu dài tại Úc. Trường hợp của Tiến sĩ Nguyễn Cúc đang ngày càng trở nên phổ biến ở Việt Nam. Các số liệu mới nhất cho thấy khoảng 70% những sinh viên Việt mới tốt nghiệp ở nước ngoài không quay trở về sau khi đã nhận bằng.

Một số trong những điểm đến hàng đầu của sinh viên là Canada, Singapore, Úc và Hoa Kì. Ông Nguyễn Văn Quang, hiện là Giám đốc Trung tâm Giáo dục Canada cơ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh, nói ông tin tưởng chiều hướng này sẽ thay đổi ngay cả trong khi cơ hội việc làm cho những cử nhân có tay nghề cao là hạn chế.

Ông Quang cho biết thêm: “Hầu hết sinh viên khi hoàn thành xong khóa học và nghĩ về việc quay lại Việt Nam, họ đều mong muốn tìm được một công việc phù hợp. Hiện tại suy thoái kinh tế đang diễn ra tại nhiều quốc gia, do đó tôi nghĩ sẽ có sự thay đổi và chúng ta sẽ chứng kiến ngày càng có nhiều hơn sinh viên quay trở về dù rằng con số đó tại thời điểm này còn ít”.

Dù có những quan ngại, tuy nhiên con số 70% không diễn tả hết toàn bộ vấn đề sinh viên có trở lại quê nhà sau khi tốt nghiệp hay không. Từ những kinh nghiệm khi làm việc với các sinh viên Việt Nam theo học tại Hoa Kì, Tiến sĩ Lynn McNamara cho rằng đa số sinh viên, nếu như không phải là toàn bộ, sẽ trở về quê hương. Tiến sĩ McNamara hiện là Quyền Giám đốc Tổ chức Giáo dục Việt Nam - một cơ quan của Mỹ hoạt động nhằm thúc đẩy trao đổi giáo dục giữa hai nước.

Bà nói: “Tại thời điểm này, ngay cả khi chúng ta nghi ngờ về con số 70% sinh viên chưa trở về, tôi nghĩ rằng điều quan trọng lại nằm ở việc họ chưa trở về, chứ không phải là ở con số thống kê”.

“Những sinh viên này sẽ ở lại nước ngoài thêm một thời gian, tuy nhiên người Việt Nam luôn quay trở lại, bởi họ gắn bó chặt chẽ với gia đình, mà ở đây gia đình cũng có nghĩa là quốc gia. Ngay tại Mỹ, tôi thường xuyên gặp những gia đình Việt có sự gắn bó chặt chẽ. Điều này khiến tôi tiếp tục nghĩ rằng họ sẽ tiếp tục quay trở lại quê hương”.

Ngược với số đông, Tiến sĩ McNamara cho rằng những du học sinh sau tốt nghiệp lại có những cơ hội lớn tại quê nhà. Theo bà cơ hội dành được những vị trí quan trọng của các sinh viên này còn tốt hơn nhiều những sinh viên tốt nghiệp trong nước bởi họ có ngoại ngữ, có bằng cấp và có kinh nghiệm. Trên tổng thể cả quốc gia, họ có cơ hội nhiều hơn trên cả nước để áp dụng kiến thức vào thực hành.

Theo Tiến sĩ McNamara, để ngăn chặn bất kì hình thức chảy máu chất xám nào ở Việt Nam, phía Hoa Kì đã đưa ra luật J-Visa yêu cầu sinh viên quay trở về nước để làm việc.

Bà cho biết thêm: “Luật J-Visa yêu cầu sinh viên quay trở về đất nước hai năm sau khi tốt nghiệp. Họ không được quay trở lại Mỹ với visa nhập cư hay visa lao động, do đó điều này sẽ giúp ngăn chặn việc chảy máu chất xám tại Việt Nam”.

Từ Việt Nam, ông Nguyễn Văn Quang nói rằng chính phủ đã bắt tay vào việc thực hiện các sáng kiến nhằm khuyến khích các du học sinh quay trở về, tuy nhiên ông cũng cho rằng thành công của những chương trình này khá hạn chế.

Ông nói: “Đã có nhiều sinh viên du học và cả những người Việt Nam mang quốc tịch khác muốn trở về quê hương. Nhiều chương trình đã được đưa ra nhằm hỗ trợ họ, ví dụ như hỗ trợ tiền lương, nhà ở. Tuy nhiên điều kiện của những chương trình này lại không đồng nhất. Thực tế là Chính phủ Việt Nam không có điều kiện thực sự để cung cấp những việc làm phù hợp với những đối tượng này”.

(Trần Văn Đức - sưu tầm)