Đào tạo theo nhu cầu xã hội – giải bài toán về nguồn nhân lực
Thực trạng đào tạo đại học ở Việt Nam
Giáo dục đại học Việt Nam đã được nhà nước quan tâm đặc biệt trong những năm gần đây, Ngân hàng thế giới đã đầu tư cho giáo dục Việt Nam qua nhiều dự án lên đến hàng trăm triệu đô la nhưng tình hình giáo dục đại học Việt Nam hiện nay còn nhiều bất cập.
Hiện nay, chương trình giáo dục đại học tại Việt Nam vẫn còn kém hiệu quả. Nguyên nhân trước hết là do chất lượng của đội ngũ giảng viên đại học ở Việt Nam còn thấp.
Sinh viên tốt nghiệp đại học là sản phẩm của các trường đại học. Muốn có sản phẩm tốt thì trước tiên những người tạo ra sản phẩm đó phải có “trình độ sản xuất” đạt chuẩn. Nhưng theo báo cáo giám sát của Ủy ban thường vụ Quốc hội, trong số hơn 61.000 giảng viên ĐH, CĐ, hiện mới có 6.200 tiến sĩ (10%), gần 23.000 thạc sĩ (37%), và gần 2.300 PGS, GS (gần 4%).
Số giảng viên có trình độ ĐH, CĐ hiện vẫn chiếm tới hơn 31.000 (xấp xỉ 50%). Về vấn đề này, Thứ trưởng GD&ĐT Trần Quang Quý cho hay, đến năm 2015 cần chấm dứt tình trạng cử nhân dạy đại học.
Bên cạnh đó, hiện giảng viên tại các trường đại học Việt Nam chủ yếu vẫn sử dụng phương pháp giảng dạy truyền thống “thầy đọc, trò chép”. Giảng viên lý giải rằng biết rằng phương pháp này khiến sinh viên không hứng thú nhưng họ phải truyền đạt hết nội dung giáo trình cho sinh viên theo số tiết mà Bộ đã quy định.
Cần hạn chế tình trạng "đọc - chép" trong giáo dục đại học
Xã hội chúng ta hiện đang vận hành theo những qui luật mà nhà trường không thể nào dạy cho sinh viên được. Sinh viên khi ra trường nếu chỉ vận dụng những kiến thức được dạy thì sẽ khó làm được việc, còn nếu muốn được việc thì phải biết những thứ “nằm ngoài sách vở”.
Phương pháp dạy và học hiện nay chủ yếu chạy theo chương trình, đối phó với các kỳ thì. Sinh viên có cảm giác hẫng hụt vì vẫn là hình thức “đọc, chép”, rất ít hội thảo, ít đề tài nghiên cứu, không tham khảo tạp chí chuyên ngành và khi ôn thi, giáo viên vẫn cho vài chục câu hỏi không khác gì những học sinh cấp 4.
Sự đổi mới về phương pháp giảng dạy trong các trường đại học hiện nay chỉ mang tính hình thức. Thiết bị giảng dạy như: máy chiếu, video … chỉ là phương tiện hỗ trợ để nâng cao chất lượng giảng dạy nhưng quan trọng hơn cả là việc ý thức được giáo dục phải mang tính sáng tạo, tinh thần trách nhiệm thể hiện qua việc cải tiến về phương pháp và chương trình học thì vẫn chưa được chú trọng.
Một bất cập nữa là phương pháp đánh giá, kiểm tra ở các trường đại học. Hiện tại các trường đại học đánh giá sinh viên qua 2 kỳ thi: Kiểm tra giữa kỳ chiếm 30%-40% điểm số và thi cuối kỳ chiếm 60%-70% là không hợp lý vì không phát huy được tinh thần tự học, tự nghiên cứu của sinh viên.
Theo ý kiến của ThS. Đào Đức Tuyên, Bộ nên quy định bài thi cuối kỳ chỉ chiếm 30% điểm số, 30% điểm số còn lại căn cứ vào đề tài nghiên cứu, tham gia vào giờ học ở lớp của sinh viên để cho điểm. Việc đánh giá không nên dựa hoàn toàn vào bài thi mà cần đánh giá sinh viên trong suốt quá trình học tập.
Thêm vào đó, hiện chưa có quy chuẩn để đánh giá chất lượng giáo dục tại các trường đại học, trong khi số lượng các trường mở ra quá ồ ạt, khiến việc quản lý gặp rất nhiều khó khăn. Về vấn đề này, Phó Chủ tịch, Nguyên Bộ trưởng GD-ĐT Nguyễn Thiện Nhân từng phát biểu: “Trước nay chúng ta quản lý hệ thống giáo dục đào tạo, đặt ra yêu cầu chất lượng có chỉ tiêu phát triển chất lượng hàng năm, nhưng chỉ số đánh giá và kiểm soát chất lượng không có”.
Để giáo dục theo kịp yêu cầu lao động
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, có khá nhiều môn học, ngành học mới xuất hiện, điều này đòi hỏi có một giáo trình, chương trình học phù hợp với thực tiễn. Tuy nhiên, chương trình lý thuyết trong giáo dục đại học luôn đi sau thực tế một bước khá dài, khiến sinh viên mệt mỏi, hoang mang trong việc chọn ngành, chọn trường và chọn công việc.
Vấn đề “Đào tạo theo nhu cầu xã hội” không phải đề tài quá mới mẻ với giáo dục đại học ở Việt Nam. Trong cuộc họp triển khai nhiệm vụ năm học 2009-2010 khối các trường đại học, cao đẳng, lãnh đạo Bộ Giáo dục – Đào tạo nhận định, “sản phẩm” ra trường của giáo dục đại học chưa theo kịp yêu cầu ngày càng cao của thị trường lao động và vấn đề trọng tâm của giáo dục đại học vẫn là “Nâng cao chất lượng và đẩy mạnh đào tạo theo nhu cầu xã hội”.
Khái niệm “Đào tạo theo nhu cầu xã hội” có thể được hiểu theo 2 cách: thứ nhất, các đại học phải đào tạo đúng các ngành nghề mà xã hội có nhu cầu và không đào tạo thừa, tránh gây lãng phí. Thứ hai, có thể hiểu đào tạo đáp ứng nhu cầu xã hội là trình độ sinh viên khi tốt nghiệp phải đáp ứng được mong đợi của người sử dụng.
Để việc đào tạo đại học thực sự phục vụ nhu cầu xã hội, trước hết, các trường đại học cần phối hợp với Bộ Giáo dục – Đào tạo đề ra một chương trình học phù hợp với từng khối ngành riêng biệt. Không nên áp đặt một khung chương trình chung với tất cả các trường, tránh tình trạng học nhiều nhưng không đáp ứng thực tế.
Nhà trường cần "bắt tay" với doanh nghiệp để đáp ứng nhu cầu thực tiễn
Với nỗ lực để đào tạo theo nhu cầu xã hội thực sự phát huy tác dụng, trong Chương trình hành động giai đoạn 2011 – 2016, Bộ Giáo dục – Đào tạo nhấn mạnh mục tiêu đến năm 2015, tất cả các trường đại học đào tạo theo tín chỉ. Ngoài ra, Bộ Giáo dục – Đào tạo còn đưa ra mục tiêu thực hiện phân tầng ĐH, đến năm 2015 hình thành nhóm các trường ĐH định hướng nghiên cứu, ĐH định hướng nghề nghiệp ứng dụng, các trường CĐ cộng đồng. Từ đó, việc đào tạo trong trường đại học sẽ chuyên sâu và đáp ứng được nhu cầu của các cơ quan tuyển dụng, tránh tình trạng phải đào tạo lại đào tạo thêm chuyên môn sau khi tốt nghiệp.
Hơn thế nữa, các doanh nghiệp, cơ quan cũng cần “bắt tay” với nhà trường để có sự trao đổi giữa thực tiễn và lý thuyết, tránh tình trạng nhà trường đào tạo một đằng, doanh nghiệp yêu cầu một kiểu. Về vấn đề này, ông Đỗ Đình Hồng, Trưởng phòng Dạy nghề, Sở Lao động – Thương bị và Xã hội cho rằng: “Nhà trường sẽ thay đổi cách thức đào tạo một cách sâu rộng, chuyển từ “chỉ đào tạo những gì mình có” sang “đào tạo những gì xã hội cần”, nhằm từng bước thu hẹp khoảng cách cung – cầu, giữa đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực”. (Vương Tâm)
Trần Văn Đức - sưu tầm (nguồn petrotimes)
» Tin mới nhất:
» Các tin khác: