Góc học tập
18/10/2016 09:09:01 PM

Ngoại hối và thị trường ngoại hối

* Ngoại hối

Ngoại hối là thuật ngữ dùng để chỉ các phương tiện có giá trị được sử dụng trong thanh toán giữa các quốc gia, bao gồm:

- Ngoại tệ: tức là tiền của nước khác lưu thông trong một nước.

- Các phương tiện thanh toán quốc tế có mệnh giá ghi bằng ngoại tệ như:

      + Hối phiếu

      + Lệnh phiếu

      + Séc

      + Thư chuyển tiền

      + Điện chuyển tiền

      + Thẻ tín dụng

- Các chứng khoán có mệnh giá ghi bằng ngoại tệ.

- Vàng, bạc, đá quý,… được dùng làm tiền tệ.

- Đồng bản tệ trong trường hợp chuyển vào và chuyển ra khỏi quốc gia hoặc được sử dụng làm công cụ trong thanh toán quốc tế.

Khái niệm ngoại hối thường được hiểu theo luật định và tương đối thống nhất giữa các quốc gia. Theo pháp lệnh ngoại hối số 28/2005/PL-UBTVQH11 của Ủy ban thường vụ quốc hội nước CHXHCN Việt Nam, khái niệm ngoại hối được quy định tại điều 4, khoản 1: Ngoại hối bao gồm:

- Đồng tiền của quốc gia khác hoặc đồng tiền chung châu Âu và đồng tiền chung khác được sử dụng trong thanh toán quốc tế và khu vực (sau đây gọi là ngoại tệ);

- Phương tiện thanh toán bằng ngoại tệ, gồm séc, thẻ thanh toán, hối phiếu đòi nợ, hối phiếu nhận nợ và các phương tiện thanh toán khác;

- Các loại giấy tờ có giá bằng ngoại tệ, gồm trái phiếu Chính phủ, trái phiếu công ty, kỳ phiếu, cổ phiếu và các loại giấy tờ có giá khác;

- Vàng thuộc dự trữ ngoại hối nhà nước, trên tài khoản ở nước ngoài của người cư trú; vàng dưới dạng khối, thỏi, hạt, miếng trong trường hợp mang vào và mang ra khỏi lãnh thổ Việt Nam;

- Đồng tiền của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong trường hợp chuyển vào và chuyển ra khỏi lãnh thổ Việt Nam hoặc được sử dụng trong thanh toán quốc tế.

Ngoại hối là hàng hóa mua bán trên thị trường ngoại hối nhưng trên thực tế người ta chỉ giao dịch mua bán ngoại tệ, còn các giấy tờ có giá ghi bằng ngoại tệ không được giao dịch trực tiếp trên thị trường ngoại hối. Muốn trở thành ngoại tệ để giao dịch trên thị trường ngoại hối thì trước hết phải bán (chiết khấu) các giấy tờ có giá để có ngoại tệ, sau đó mới tiến hành mua bán ngoại tệ trên thị trường ngoại hối.

* Thị trường ngoại hối (The Foreign Exchange Market)

Giống như thương mại, du lịch, đầu tư, quan hệ tín dụng và quan hệ tài chính quốc tế khác đều làm phát sinh nhu cầu mua bán (chuyển đổi) các đồng tiền khác nhau trên thị trường. Hoạt động mua bán các đồng tiền khác nhau được diễn ra trên thị trường và thị trường này được gọi là thị trường ngoại hối. Thị trường ngoại hối là nơi diễn ra các giao dịch mua bán trao đổi ngoại tệ nói riêng và ngoại hối nói chung.

Hiểu theo nghĩa rộng, thị trường ngoại hối không được thiết lập tại một vị trí địa lý hữu hình nhất định mà nó được định nghĩa như là bất cứ ở nơi đâu có xảy ra việc mua và bán các đồng tiền khác nhau thì ở đó có thị trường ngoại hối. Thị trường ngoại hối là một bộ phận của thị trường tài chính, hoạt động mang tính chất đa dạng, phong phú. Hàng hóa giao dịch trên thị trường là ngoại tệ, các phương tiện thanh toán quốc tế và các tài sản tài chính như cổ phiếu, trái phiếu và các chứng chỉ tiền gởi ghi bằng ngoại tê,… Mọi sự biến động của lãi suất, giá cả thị trường cũng như những yếu tố kinh tế, chính trị, tâm lý và đầu cơ,… đều ảnh hưởng nhạy bén đến thị trường này.

Trong thực tế, do hoạt động mua bán tiền tệ xảy ra chủ yếu giữa các ngân hàng (chiếm khoảng 85% tổng doanh số giao dịch), chính vì vậy theo nghĩa hẹp, thị trường ngoại hối là nơi mua bán ngoại tệ giữa các ngân hàng, tức thị trường Interbank.

* Đặc điểm của thị trường ngoại hối

- Thị trường ngoại hối có thể là thị trường tập trung hoặc thị trường phi tập trung. Tuy nhiên, thị trường ngoại hối không nhất thiết phải tập trung tại vị trí địa lý hữu hình nhất định mà là bất cứ đâu diễn ra hoạt động mua bán các đồng tiền khác nhau. Do đó, thị trường ngoại hối còn được gọi là thị trường không gian (space market).

- Thị trường ngoại hối là thị trường hoạt động mang tính chất quốc tế, nghĩa là phạm vi hoạt động của nó không chỉ giới hạn trong một quốc gia mà lan rộng khắp toàn cầu.

- Thị trường ngoại hối là thị trường toàn cầu hay thị trường không ngủ, hoạt động 24/24h một ngày. Đặc điểm này trước hết xuất phát do sự chênh lệch về múi giờ giữa các khu vực địa lý khác nhau khiến cho thị trường quốc tế nói chung luôn luôn mở cửa.

Ví dụ: Một nhà giao dịch ở Singapore buổi sáng có thể giao dịch ở thị trường phía Đông như Hong Kong, Tokyo,… đến khi 2 thị trường này đóng cửa cũng là lúc thị trường phía Tây như London, Frankfurt, Paris,… mở cửa, bắt đầu hoạt động theo một chu kỳ khép kín và như vậy nếu muốn, nhà giao dịch này có thể hoạt động liên tục.

Bên cạnh đó, các giao dịch có thể thực hiện được liên tục là nhờ các phương tiện thông tin liên lạc hiện đại như điện thoai, fax, telex, mạng vi tính khiến cho các giao dịch có thể thực hiện tức thời và bất cứ lúc nào mà nhà giao dịch cũng có thể mua bán ngoại tệ với các thị trường ngoại hối thế giới.

- Trung tâm của thị trường ngoại hối là thị trường liên ngân hàng (Interbank) với các thành viên chủ yếu là ngân hàng thương mại, nhà môi giới và Ngân hàng trung ương. Doanh số giao dịch trên Interbank chiếm tới 85% tổng doanh số giao dịch toàn cầu.

- Do thị trường ngoại hối không có vị trí địa lý cụ thể nên việc liên lạc giữa các nhóm thành viên được tiến hành qua điện thoại, internet, telex, fax, SWIFT (SWIFT: Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunications,…),… Do thông tin được truyền đi rất nhanh và hiệu quả cho nên dù các thành viên tham gia thị trường ở rất xa nhau nhưng họ vẫn có cảm giác là đang cùng hoạt động dưới một mái nhà chung.

- Do thị trường có tính toàn cầu, thông tin cân xứng, khối lượng giao dịch cực lớn, công nghệ hoàn hảo, hàng hóa (ngoại tệ) đồng chất (không có rủi ro về bản thân hàng hóa), dẫn đến chi phí giao dịch cực thấp và hoạt động của thị trường trở nên hiệu quả. Điều này được thể hiện ở chỗ các tỷ giá niêm yết trên các thị trường hầu như là thống nhất với nhau. Nghĩa là mức chênh lệch tỷ giá giữa các thị trường là không đáng kể.

- Đồng tiền sử dụng phổ biến là USD, chiếm 41,5% trong tổng số các đồng tiền tham gia. Điều này cũng có nghĩa là có tới 83% các giao dịch trên thị trường ngoại hối là có mặt của USD.

- Thị trường ngoại hối là thị trường nhạy cảm với các sự kiện kinh tế, chính trị, xã hội, tâm lý,… nhất là với các chính sách tiền tệ của các nước phát triển.

- Các thị trường ngoại hối quan trọng: London, New York, Tokyo, Singapore, Frankfurt,...