NGUYÊN TẮC GHI NHẬN DOANH THU VÀ CÁC TRƯỜNG HỢP ĐẶC BIỆT CẦN LƯU Ý
Doanh thu được định nghĩa là “dòng tiền vào hoặc gia tăng tài sản của doanh nghiệp” phát sinh từ các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Việc ghi nhận doanh thu ảnh hưởng rất quan trọng đến chất lượng báo cáo tài chính. Một câu hỏi quan trọng là tại thời điểm nào trong chuỗi các hoạt động tạo ra doanh thu mà một doanh nghiệp tham gia là thời điểm phù hợp cho việc ghi nhận doanh thu?
Các ghi nhận doanh thu không phù hợp có thể gây ra một trong hai hậu quả không mong muốn:
1. Nếu một công ty ghi nhận doanh thu sớm hoặc muộn, thì doanh thu được ghi nhận sai kỳ.
2. Nếu một công ty ghi nhận doanh thu trước khi có sự chắc chắn hợp lý về việc thực hiện thì doanh thu có thể được ghi nhận trong kỳ và sau đó bị hủy bỏ hoặc hoàn nhập vào một kỳ khác - điều này khiến cho doanh thu được phản ánh quá cao trong kỳ trước và giảm thiểu trong kỳ sau.
Hai tác động này ảnh hưởng xấu đến việc đo lường thu nhập. Để chống lại điều này, kế toán áp dụng các quy tắc nghiêm ngặt và thận trọng liên quan đến việc ghi nhận doanh thu. Nói chung, doanh thu được ghi nhận khi đáp ứng hai điều kiện sau (1) doanh thu được thực hiện và (2) doanh nghiệp đã hoặc có thể sẽ thu được tiền.
Mặc dù các tiêu chí này có vẻ đơn giản, nhưng trên thực té có thể phát sinh một số ngoại lệ được diễn giải theo những cách khác nhau. Do đó, để hiểu các biến thể này cho mục đích phân tích báo cáo tài chính, chúng ta cần xem xét việc áp dụng các tiêu chí này trong các trường hợp đặc biệt sau đây.
a. Khi có sự không chắc chắn trong việc ghi nhận doanh thu
Khi có sự không chắc chắn trong việc ghi nhận doanh thu, các doanh nghiệp sử dụng một khoản dự phòng cho các khoản nợ khó đòi để phản ánh sự không chắc chắn trong khả năng thu hồi các khoản phải thu từ việc bán hàng chưa thu tiền. Dựa trên các tình huống, doanh nghiệp đưa ra những phán đoán khi không thể đảm bảo một cách hợp lý khả năng thu được nợ. Các phán đoán này có thể thận trọng hoặc lạc quan. Khi khả năng thu tiền không còn được đảm bảo một cách hợp lý, doanh nghiệp sẽ thực hiện theo quy trình chung là hoãn ghi nhận doanh thu cho đến khi thu được tiền.
b. Ghi nhận doanh thu khi khách hàng có quyền trả lại hàng
Khi người mua có quyền trả lại, doanh thu chỉ được ghi nhận tại thời điểm bán hàng nếu đáp ứng các điều kiện sau:
• Giá cả về cơ bản là cố định hoặc có thể xác định được tại thời điểm bán.
• Người mua trả tiền cho người bán hoặc có nghĩa vụ trả tiền cho người bán.
• Nghĩa vụ của người mua đối với người bán không thay đổi trong trường hợp hàng bị mất cắp hoặc hư hỏng.
c. Doanh thu nhượng quyền
Các chuẩn mực kế toán dành cho bên nhượng quyền yêu cầu rằng doanh thu phí nhượng quyền từ các hợp đồng nhượng quyền chỉ được ghi nhận khi tất cả các dịch vụ hoặc điều kiện vật chất liên quan đến việc bán hàng được bên nhượng quyền thực hiện hoặc thỏa mãn về cơ bản. Điều này cũng áp dụng đối với các trường hợp nhượng quyền thương mại liên tục, bán sản phẩm nhượng quyền liên tục, thu hồi việc nhượng quyền, chi phí nhượng quyền thương mại, và mối các quan hệ khác giữa bên nhượng quyền và bên nhận quyền.
d. Các thỏa thuận tài trợ sản phẩm
Thỏa thuận tài trợ sản phẩm là một thỏa thuận liên quan đến việc chuyển nhượng hoặc mua lại hàng hóa (mặc dù đôi khi nó giống như việc bán hàng) về bản chất là một phương tiện tài trợ cho việc mua hàng. Ví dụ: nếu một công ty chuyển (“bán”) hàng hóa cho một công ty khác và đồng thời đồng ý mua lại hàng vào một ngày sau đó, thì giao dịch này có thể là một thỏa thuận tài trợ mua hàng chứ không phải là hoạt động mua đứt bán đoạn. Về bản chất, hàng hóa vẫn thuộc bảng tài sản sao kê của người bán và người bán chưa được ghi nhận doanh thu.
e. Ghi nhận doanh thu theo hợp đồng xây dựng dài hạn
Kế toán các hợp đồng xây dựng dài hạn cho các hạng mục như tòa nhà, máy bay, tàu thủy hoặc máy móc hạng nặng đặt ra các vấn đề về thời điểm xác định doanh thu. GAAP yêu cầu các công ty sử dụng phương pháp phần trăm hoàn thành khi có các ước tính hợp lý về chi phí đã phát sinh để hoàn thành hợp đồng và xác định được tiến độ hoàn thành hợp đồng. Cơ sở phổ biến của ước tính doanh thu là dựa trên tỷ lệ chi phí đã phát sinh so với cho tổng chi phí dự kiến của toàn bộ hợp đồng.
f. Doanh thu chưa thực hiện
Theo hợp đồng thực hiện dài hạn - chẳng hạn như hợp đồng bảo hành sản phẩm và hợp đồng bảo trì phần mềm - doanh nghiệp thu tiền ngay khi bán hàng. Trong trường hợp đó, doanh thu được ghi nhận tương ứng với thời gian của hợp đồng. Doanh thu sẽ không thể ghi nhận toàn bộ cho đến khi thời hạn dịch vụ của hợp đồng hết hạn. Số doanh thu vẫn chưa được ghi nhận xuất hiện trong bảng cân đối kế toán như một khoản nợ phải trả được gọi là phần doanh thu chưa thực hiện.
Trên đây là những trường hợp đặc biệt trong quá trình ghi nhận doanh thu tại doanh nghiệp. Chúc các bạn thành công.
Hoàng Anh Thư
» Tin mới nhất:
» Các tin khác: