Góc học tập
18/12/2015 09:28:03 PM

Các dạng phong cách lãnh đạo cơ bản

Phong cách lãnh đạo cá nhân của một nhà lãnh đạo là dạng hành vi cụ thể mà nhà lãnh đạo sử dụng để gây ảnh hưởng đến người khác. Phong cách lãnh đạo cá nhân của nhà lãnh đạo bị ảnh hưởng cùng lúc bởi nhiều yếu tố như: đặc điểm cá nhân của họ, triết lý của họ khi lãnh đạo, niềm tin vào năng lực bản thân, cách thức họ đối xử và điều hành nhân viên,...Theo nghiên cứu của Kurt Lewin, có ba dạng phong cách lãnh đạo cơ bản: phong cách độc đoán, phong cách dân chủ, phong cách tự do.

 

a. Phong cách lãnh đạo độc đoán

 

Đây là phong cách lãnh đạo được đặc trưng bằng việc tập trung mọi quyền lực vào một mình người lãnh đạo, họ quản lý bằng ý chí của mình, trấn áp ý chí và sáng kiến của mọi thành viên trong tập thể. Lãnh đạo chuyên quyền là người thích ra lệnh, quyết đoán, ít có lòng tin ở cấp dưới. Họ thúc đẩy nhân viên làm việc bằng đe doạ, trừng phạt là chủ yếu. Ưu điểm của phong cách lãnh đạo này là người lãnh đạo giải quyết công việc nhanh chóng, triệt để và thống nhất, nắm bắt được thời cơ, cơ hội kinh doanh. Ngoài ra, phong cách lãnh đạo này đảm bảo quyền lực của nhà lãnh đạo. Tuy nhiên, nhược điểm của phong cách này là không phát huy tính sáng tạo của nhân viên cấp dưới, tạo ra sự căng thẳng, áp lực đối với nhân viên, có thể dẫn tới sự chống đối của cấp dưới. Đồng thời, nhân viên ít thích lãnh đạo, hiệu quả làm việc thấp khi không có mặt người lãnh đạo, không khí trong tổ chức ít thân thiện.

 

b. Phong cách lãnh đạo dân chủ

 

Phong cách lãnh đạo dân chủ là phong cách được đặc trưng bằng việc người lãnh đạo phân chia quyền lực quản lý của mình, tranh thủ ý kiến cấp dưới, đưa họ tham gia vào việc khởi thảo các quyết định. Người lãnh đạo sử dụng phong cách này còn tạo ra những điều kiện thuận lợi cho cấp dưới được phát huy sáng kiến, tham gia vào việc lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch, đồng thời tạo ra bầu không khí tâm lý tích cực trong quá trình quản lý. Theo phong cách lãnh đạo này, người lãnh đạo sẽ không hành động khi không có sự đồng thuận của cấp dưới hoặc người lãnh đạo tự quyết định hành động nhưng có tham khảo ý kiến của cấp dưới của mình. Ưu điểm của phong cách lãnh đạo dân chủ đó là nhân viên thích lãnh đạo hơn, không khí trong tổ chức thân thiện, định hướng nhóm, định hướng nhiệm vụ rõ ràng. Mỗi thành viên trong tổ chức đều thấy cần phải gắn bó với nhau để cùng làm việc nhằm đem lại kết quả chung, hiệu quả công việc cao, kể cả khi không có mặt của người lãnh đạo. Phong cách lãnh đạo dân chủ giúp người lãnh đạo phát huy được năng lực và trí tuệ của tập thể, phát huy được tính sáng tạo của cấp dưới, quyết định của người lãnh đạo được cấp dưới tin tưởng và làm theo. Nhược điểm của phong cách này là người lãnh đạo có thể tốn khá nhiều thời gian để ra được một quyết định, và đôi khi cũng khó đi đến thống nhất ý kiến trong một số vấn đề cụ thể nếu không có người điều hành đủ chuyên môn, hiểu biết và sự quyết đoán.

 

c. Phong cách lãnh đạo tự do

 

Phong cách lãnh đạo tự do là phong cách mà theo đó người lãnh đạo rất ít sử dụngquyền lực để tác động đến người dưới quyền, thậm chí không có những tác động đến họ. Phong cách lãnh đạo tự do có đặc điểm là nhà lãnh đạo cho phép các nhân viên được quyền ra quyết định nhưng nhà lãnh đạo vẫn chịu trách nhiệm đối với những quyết định được đưa ra đó. Họ xem vai trò của họ chỉ là người giúp đỡ các hoạt động của thuộc cấp bằng cách cung cấp thông tin và hành động như một đầu mối liên hệ với môi trường bên ngoài. Người lãnh đạo phân tán quyền ra quyết định cho cấp dưới và dành cho cấp dưới mức độ tự do cao. Ưu điểm của phong cách lãnh đạo tự do là tạo ra môi trường làm việc “mở” trong nhóm, trong tổ chức. Mỗi thành viên đều có khuynh hướng trở thành chủ thể cung cấp những ý tưởng, ý kiến để giải quyết những vấn đề quan trọng do thực tiễn đặt ra. Nhược điểm của phong cách lãnh đạo này đó là dễ tạo ra tâm lý buồn chán cho người lãnh đạo, dẫn tới tùy tiện, lơ là công việc. Ngoài ra, trong phong cách này nhân viên ít tin phục lãnh đạo, người lãnh đạo có thể vắng mặt thường xuyên.

 

Theo nghiên cứu của các học thuyết lãnh đạo theo hành vi nổi bật, điển hình là nghiên cứu của Đại học Bang Ohio, đã đưa ra các dạng phong cách lãnh đạo khác nhau dựa trên sự kết hợp của hai dạng hành vi lãnh đạo cơ bản: khởi xướng công việc và sự quan tâm nhân viên. Khới xướng công việc là hành vi nhà lãnh đạo nhấn mạnh đến việc đạt được mục tiêu và hoàn thành nhiệm vụ, đưa ra các thời hạn, thiết lập các tiêu chuẩn thực hiện nhiệm vụ rõ ràng, theo dõi mức độ hoàn thành công việc. Chiều hướng sự quan tâm nhân viên thể hiện mức độ hỗ trợ khích lệ, quan tâm đến lợi ích, hoàn cảnh riêng của nhân viên. Sự kết hợp của hai dạng hành vi lãnh đạo này sẽ hình thành nên bốn dạng phong cách lãnh đạo khác nhau.  Bốn phong cách đó bao gồm: phong cách có hành vi khởi xướng công việc cao, quan tâm nhân viên thấp; phong cách có chiều hướng khởi xướng công việc thấp, quan tâm nhân viên cao; phong cách có cả hai hành vi đều cao; phong cách có cả hai hành vi cùng thấp. Mô hình lưới quản trị cũng đưa ra các dạng hành vi lãnh đạo tương tự. Cả hai nghiên cứu này đều chỉ ra rằng, nhà lãnh đạo có phong cách mà cả hai dạng hành vi đều cao mang lại thành tích cao hơn cả.

 

Tuy nhiên trên thực tế, không có một phong cách lãnh đạo nào đó sẽ thành công hơn các phong cách lãnh đạo khác. Bởi vì lãnh đạo thành công hay không còn tùy thuộc vào tình huống mà nhà lãnh đạo cần lãnh đạo. Tình huống lại đặc trưng bởi đặc điểm cấp dưới, đặc điểm công việc, đặc điểm môi trường cạnh tranh và kinh doanh nói chung, quyền lực mà nhà lãnh đạo nắm giữ,...Nhà lãnh đạo thành công phải là người có dạng hành vi lãnh đạo phù hợp với tình huống. Điều đó cũng có nghĩa là nhà lãnh đạo cần có khả năng sử dụng linh hoạt các dạng hành vi lãnh đạo khác nhau cho phù hợp với tình huống cụ thể, như vậy mới có khả năng mang lại thàng công.