Góc học tập
17/03/2017 08:31:58 AM

Chiến lược tài chính

Nếu doanh nghiệp của bạn hoạt động ổn định sau 3 năm thành lập, đã qua giai đoạn khởi động, thì bạn phải quan tâm đến chiến lược tài chính.

Câu chuyện đầu tiên về Ford với CEO nổi tiếng Alan Mulally. Ông được bổ nhiệm là CEO của Ford vào 9/5/2016 trong bối cảnh Ford đang khốn đốn với kết quả kinh doanh vô cùng ảm đạm. Mulally đã chiến đấu để vực một đế chế khổng lồ và truyền thống hơn 100 năm trong ngành sản xuất ô tô. Và Ford là hãng duy nhất trong ba hãng ô tô lớn nhất nước Mỹ, bên cạnh GM và Chrysler, không phải tuyên bố phá sản và xin bảo hộ từ chính phủ Mỹ trong giai đoạn khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2008. Cuốn sách “An American Icon: Alan Mulally and the Fight to Save Ford Motor Company” đã mô tả “trận chiến này”.

Khi vừa nhận chức, Mulally đã có một quyết định bị chỉ trích nặng nề vào thời điểm đó “cầm cố toàn bộ tài sản của Ford để huy động một khoản vay lên đến 23,6 tỷ USD”. Theo Mulally, toàn bộ khoản vay này sẽ được dùng để chống chọi lại cuộc khủng hoảng và các sự kiện không lường trước. Ở thời điểm đó, khoản vay này được giới đầu tư coi là “dấu hiệu của sự suy thoái của Ford”. Nhưng thực tế sau đó đã chứng minh, đây là quyết định vô cùng sáng suốt của Mulally đã giúp Ford vượt qua khủng hoảng và vươn lên một cách ngoạn mục với một chiến lược mới, Chiến lược One-Ford, và một nền tảng tài chính vững mạnh để thực thi chiến lược.

Quyết định mang tính chiến lược thứ hai, Mulally cho thoái toàn bộ vốn đầu tư bằng cách bán các thương hiệu Jaguar và Land Rover cho Tata, bán Aston Martin và Volvo, và giảm tỷ lệ sở hữu ở Mazda. Quyết định thoái vốn này giúp Ford có thêm nguồn tài chính và đồng thời tập trung vực vị thế của Ford tại Mỹ và phát triển thương hiệu Ford duy nhất trên toàn cầu. Nếu bạn thấy xe Ford bây giờ đi đầy đường ở các thành phố lớn Việt Nam thì đó phần lớn là nhờ chiến lược One-Ford và chiến lược tài chính với tầm nhìn dài hạn của Mulally vào cách đây 10 năm.

Câu chuyện thứ hai, Tập đoàn PAN, sự tăng trưởng thần kỳ. Phát triển từ một doanh nghiệp trong lĩnh vực vệ sinh công nghiệp với số vốn điều lệ vỏn vẹn 6 tỷ vào năm 2005, tăng lên 71 tỷ và niêm yết vào năm 2006, sau hơn 10 năm, PAN đã có vốn chủ sở hữu lên đến 2.700 tỷ. PAN dẫn đầu trong ngành vệ sinh công nghiệp và tăng trưởng cực nhanh trong đầu tư nông nghiệp thông qua một chiến lược tài mạnh mẽ và M&A các doanh nghiệp ngành nông nghiệp vô cùng táo bạo.

Thông qua thị trường chứng khoán, PAN huy động được lượng vốn cực lớn với giá trị thặng dư rất cao. Với lượng vốn huy động song hành với chiến lược rõ ràng, quản trị mạnh, PAN đã nhận được sự hỗ trợ của các định chế lớn như IFC, AFD để từng bước thâu tóm các công ty lớn trong ngành như lớn trong ngành nông nghiệp, thực phẩm như CTCP Giống cây trồng Trung ương (NSC), CTCP Giống cây trồng miền Nam (SSC), CTCP Bibica (BBC), CTCP Chế biến Xuất nhập khẩu thủy sản Bến Tre, CTCP Chế biến hàng xuất khẩu Long AN (LAF), CTCP Thuỷ sản 584 Nha Trang. PAN đang trên đường từ một doanh nghiệp nhỏ chỉ sau 10 năm phát triển trở thành một tập đoàn lớn trong lĩnh vực nông nghiệp. Nếu bạn biết chủ tịch của PAN là anh Nguyễn Duy Hưng thì chúng ta sẽ không ngạc nhiên về điều này.

Vậy chiến lược tài chính vô cùng quan trọng để doanh nghiệp phát triển?

Chúng ta cần phân biệt các loại hình Tài chính khác nhau, Tài chính đầu tư và Quản trị tài chính. Tài chính đầu tư hướng đến các hoạt động trên thị trường tài chính, với các sản phẩm chứng khoán. Chiến lược tài chính đề cập ở đây thuộc về Quản trị tài chính trong một doanh nghiệp.

Quản trị tài chính ngày nay hướng tới việc thực thi chiến lược của doanh nghiệp, được gọi là Quản trị tài chính chiến lược. Quản trị tài chính sẽ bao gồm 03 quyết định quan trọng:

- Tài trợ (Financing): tìm tiền
- Đầu tư (Investing): chi tiền 
 - Cổ tức (Dividend): chia tiền

Các quyết định này phải gắn chặt với chiến lược của doanh nghiệp trong dài hạn, gắn với tầm nhìn và sứ mệnh của doanh nghiệp. Chiến lược tài chính khác với những bản kế hoạch tài chính hay dòng tiền trong 2-3 trang A4 mà các doanh nghiệp, đặc biệt các start-up, hay áp dụng. Chiến lược tài chính phải gắn với chiến lược dài hạn, và như thế doanh nghiệp mới có thể chuẩn bị cho:

- Các kế hoạch đầu tư, bao gồm cả tăng trường trong hoạt động và M&A.
- Kế hoạch tăng cường chất lượng quản trị
- Tìm kiếm các nguồn vốn trung và dài hạn từ các thị trường khác nhau
- Nâng cao uy tín và giảm rủi ro, giảm chi phí huy động vốn, bao gồm cả chi phí vốn
- Minh bạch hoá thông tin nhằm tiếp cận thị trường vốn dễ dàng
- Chuẩn bị các bản cáo bạch, báo cáo triển vọng (mà bây giờ xu hướng là lập báo cáo tích hợp)
- Xác định cấu trúc vốn tối ưu, gồm vốn vay và vốn chủ sở hữu
- Xác định cấu trúc sở hữu (cấu trúc cổ đông), theo đó các nhà quản lý và nhân viên chủ chốt sẽ là một trong những thành phần cổ đông quan trọng. Bởi vì chính họ tạo ra công ty, tạo lợi nhuận thông qua vận hành công ty.
- Xác định các công cụ vốn phù hợp với cấu trúc vốn và cấu trúc sở hữu
- Tìm kiếm nhà đầu tư chiến lược.

Có nhiều bài học về sự tăng trưởng nhờ có chiến lược tài chính phù hợp như Ford và PAN nêu trên. Đồng thời cũng có những bài học thất bại khi quản trị tài chính yếu kém, như trường hợp Mai Linh cách đây vài năm. Từ dẫn đầu trên thị trường taxi trên toàn quốc, Mai Linh đã bị Vinasun và Taxi Group qua mặt trên các thị trường chính là TPHCM và Hà Nội. Mai Linh đã có những năm vô cùng chật vật khi có những khoản lỗ lớn và thậm chí ngấp nghé bờ vực mất khả năng thanh toán. Nguyên nhân là do Mai Linh đã huy động vốn ngắn hạn với lãi suất cao để đầu tư vào thị trường bất động sản tăng trưởng nóng trong khi không có kinh nghiệm trên thị trường này. Hậu quả Mai Linh không có khả năng thanh toán cho những khoản vay, chi phí lãi vay tăng mạnh, và buộc phải bán tài sản để trả nợ, thu hẹp hoạt động kinh doanh và bị đối thủ cạnh tranh qua mặt.

Doanh nghiệp bây giờ cần một Giám đốc Tài chính chiến lược hoặc một CEO thực sự am hiểu về quản trị tài chính.