Góc học tập
18/11/2016 10:50:59 AM

Lý thuyết trò chơi và kinh tế học của sự hợp tác- phần 2

Lý thuyết trò chơi và kinh tế học của sự hợp tác- phần 1

2. Độc quyền nhóm trong tình thế lưỡng nan của những người tù

2.1 Quảng cáo: Khi hai doanh nghiệp quảng cáo để thu hút cùng một nhóm khách hàng, họ gặp phải những vấn đề tương tự như trong tình trạng lưỡng nan của những người tù. Ví dụ chúng ta xem xét quyết định của hai công ty thuốc lá là 555 và Marlboro. Giả sử nếu không công ty nào quảng cáo, họ sẽ chia đôi thị trường. Nếu cả hai cùng quảng cáo, họ cũng chia đôi thị trường nhưng lợi nhuận thấp hơn vì công ty nào cũng phải chịu chi phí quảng cáo. Song nếu một công ty quảng cáo trong khi công ty còn lại không quảng cáo thì công ty quảng cáo sẽ thu hút được khách hàng từ công ty còn lại. Chúng ta có thể thấy rằng quảng cáo là chiến lược vượt trội đối với cả hai công ty. Như vậy, cả hai công ty đều quảng cáo, mặc dù cả hai có lợi nếu không ai quảng cáo.

2.2 Định giá: P &G và Unilever có kế hoạch cùng gia nhập thị trường về nhóm sản phẩm mới. Giả định những hãng này có điều kiện chi phí và cầu giống nhau, và mỗi hãng phải quyết định về giá có tính đến đối thủ cạnh tranh của mình. Ở bảng 11.4 cho chúng ta lập một ma trận bảng số về lợi nhuận của P&G tương ứng với các mức giá khác nhau mà các hãng và đối thủ có thể đặt. Giả sử cả P&G và đối thủ cạnh tranh đều đặt mức giá thấp thì lợi nhuận của thu được của hai hãng là 12.000 USD/1 tháng. Nếu cả hai cùng định mức giá cao thì lợi nhuận cao hơn giả định ở mức 20.000USD/1 tháng. Nếu P&G định mức giá cao và Unilever định mức giá thấp thì Ulilever sẽ chiếm được thị phần lớn và có lợi nhuận cao. Ngược lại, P&G định mức giá thấp, Unilever định mức giá cao thì lợi nhuận thu được của P&G sẽ lớn hơn Unilever.

Cân bằng Nash trong tình huống này là cả 2 công ty sẽ lựa chọn phương án định giá thấp, mỗi bên sẽ có lợi nhuận 12.000 USD.

3. Kết cục hợp tác trong trò chơi lặp lại

Tình trạng lưỡng nan của người tù cho thấy sự hợp tác rất khó khăn. Nhưng phải chăng điều đó không thể thực hiện được? Không phải tất cả toàn bộ tội phạm đều khai ra đồng phạm của mình khi bị cảnh sát hỏi cung. Các-ten thỉnh thoảng vẫn duy trì được các thỏa thuận mang tính cấu kết, cho dù động lực cá nhân có khả năng gây ra trở ngại. Lý do thường thấy để lý giải tại sao những người tham gia cuộc chơi có thể giải quyết tình trạng lưỡng nan của người tù là họ tham gia trò chơi không phải nhiều lần mà là một lần.

Quay lại tình huống giữa Khôn và Ngoan trong trường hợp trò chơi lặp lại hàng tháng. Cả hai sẽ đạt được kết cục tốt hơn nếu hợp tác được duy trì. Nếu một bên bội ước thì bên kia sẽ trả đũa bằng cách sản xuất mức sản lượng cao. Trong trường hợp này, người tham gia cuộc chơi quan tâm đến lợi nhuận trong tương lại, họ bỏ qua lợi nhuận thu được 1 lần do bội ước.

Khi trò chơi được lặp lại, các doanh nghiệp thấy rằng bội ước là không có lợi cho cả hai nên họ quyết định hợp tác với nhau. Trên thực tế, hai người chơi hoàn toàn có khả năng đạt được kết cục hợp tác.

4. Chính sách công cộng đối phó với độc quyền nhóm

Hợp tác trong thị trường độc quyền nhóm gây bất lợi cho toàn xã hội vì nó dẫn đến sản lượng quá thấp còn giá thì quá cao. Nhà hoạch định chính sách tìm cách buộc doanh nghiệp độc quyền nhóm cạnh tranh, chứ không được cấu kết với nhau bằng đạo luật chống độc quyền.

Th.S. Nguyễn Thị My My