Góc học tập
18/06/2019 10:25:05 PM

Microsoft có phải là một công ty độc quyền (Phần 1)

Một vài trong số các vấn đề gây tranh cãi nhất trong các vụ kiện độc quyền chống lại Microsoft phát sinh từ câu hỏi liệu Microsoft có phải là một công ty độc quyền trong thị trường các hệ điều hành PC. Và, ngay cả khi Microsoft là một công ty độc quyền trong hệ điều hành Windows của nó thì nó có đủ sức mạnh thị trường để gây thiệt hại cho người tiêu dùng không? Và, ngay cả khi Microsoft nắm giữ đủ sức mạnh thị trường để gây thiệt hại cho người tiêu dùng, những người tiêu dùng liệu có hưởng lợi nếu Microsoft tách thành hai công ty nhỏ hơn không? Đừng suy nghĩ ngay rằng chúng tôi có thể trả lời những câu hỏi này một cách chắc chắn trong một phần minh họa ngắn, hay thậm chí trong một thời gian dài về điều đó. Chúng tôi không thể. Nhưng chúng tôi có thể minh họa những sự phức tạp đa dạng trong những câu hỏi thú vị này bằng cách khảo sát những ý kiến của một số những nhà kinh tế đã được báo cáo bởi nhiều loại ấn phẩm kinh tế mới.

Alan Reynolds (giám đốc của công trình nghiên cứu kinh tế tại Viện Hudson)

Như thông lệ co các báo cáo rằng phần mềm Windows của Microsoft “được chạy trên hơn 90% PC trên thế giới”. Tỷ lệ này sẽ gây lo lắng nếu nó nghĩa là Microsoft đã nắm được tất cả trừ 10% tổng thị phần của hệ điều hành. Để đánh giá sự hữu dụng của thị phần được báo cáo, chúng ta phải xem xét định nghĩa thị trường được sử dụng để tính toán. Như chúng tôi đã nhấn mạnh trong cuốn sách này, một định nghĩa thị trường chính xác nên bao gồm tất cả các sản phẩm mà người tiêu dùng nhận thức được là các hàng hóa thay thế nhau. Reynolds phản biện rằng Bộ Tư Pháp đã định nghĩa thị trường hệ điều hành quá hẹp, nên thổi phồng thị phần của Windows

Bộ Tư Pháp đã định nghĩa thị trường trong trường hợp của Microsoft là “các máy tính một người sử dụng với các chip vi xử lý Intel”. Reynolds lưu ý rằng định nghĩa hẹp về thị trường trong đó Microsoft cạnh tranh, loại trừ những đối thủ như các máy tính của Apple, vì chúng không sử dụng các chip của Intel; các máy chuyên dụng Sun Microsystems; bất kỳ hệ điều hàng nào sử dụng như một phần của một hệ thống kinh doanh (ví dụ, Solaris và UNIX); và các hệ điều hành được sử dụng trong các máy tính cầm tay và máy tính cầm tay nhỏ. Tóm lại, Reynolds tin rằng Bộ Tư Pháp đã sắp xếp chống lại Microsoft bằng cách loại bỏ nhiều đối thử đúng nghĩa của hệ điều hành Windows. Reynolds cũng lưu ý rằng, trong ngành công nghệ cao, các công ty thống lĩnh cũng là thông thường: Quicken có 80% thị phần của thị trường phần mềm tài chính gia định, Netscape đã từng có 90% thị trường trình duyệt, và Intel có 76% thị trường chip vi xử lý

Richard Schmalensee (Nhà kinh tế tại MIT và là nhân chứng chuyên gia cho Microsoft

Trong suốt quá trình chứng nhận của ông ta như một chuyên gia làm nhân chứng cho Microsoft, Schamlensee đã đưa ra một điểm đặc biệt rõ ràng: Microsoft có thể trên thực tế nắm giữ hầu hết thị trường hệ điều hành, nhưng nó không có một cấp độ sức mạnh thị trường cao và không phải là một công ty độc quyền gây thiệt hại. Ông ta tính toán rằng, nếu Microsoft thực sự là một công ty độc quyền đang tận dụng sức mạnh thị trường lớn vì nó chỉ gặp phải ít hay không có sự cạnh tranh, thì mức giá tối đa hóa lợi nhuận cho Windows 98 sẽ là nằm trong khoảng từ $900 và $2000. Luật sư của Bộ Tư Pháp thể hiện sự ngạc nhiên của mình đối với sự tính toán này bằng cách hỏi Schmalensee liệu có nghĩ rằng mức giá $2000 có nghĩa không khi là mức giá tối đa hóa lợi nhuận mà thực sự Microsoft bán Windows. “Dĩ nhiên là không, vì Microsoft gặp phải nhiều đối thủ cạnh tranh lớn trong dài hạn. Đó chính là điểm mấu chốt”. Như chúng tôi đã giải thích trong cuốn sách này, cấp độ sức mạnh thị trường mà một công ty độc quyền nắm giữ phụ thuộc vào sự sẵn có các hàng hóa thay thế gần. Schmalensee giải thích rằng Windows 98 không chỉ đối mặt với sự cạnh tranh tiềm tàng từ những kẻ gia nhập mới trong tương lai mà nó còn phải cạnh tranh với hai sản phẩm cạnh tranh đã thành công lớn và phổ biến là : Windows 3.1 và Windows 95. Có lẽ một sự bảo vệ cho người tiêu dùng tốt nhất đối với sự độc quyền của Microsoft là sở hữu một phiên bản trước đó của Windows.

Nguyễn Lê Giang Thiên, dịch từ sách Managerial Economics, NXB McGrawhill