nền kinh tế sản xuất. Mối quan hệ này thay đổi theo mốc thời gian, và tùy thuộc vào mức giá của đầu ra và đầu vào có thể thay đổi nhanh chóng hay không? 

1/ Tổng cung trong ngắn hạn tức thời

Tùy thuộc vào loại hình doanh nghiệp, thời gian cực ngắn hạn có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tháng. Nó vẫn còn tiếp diễn nếu giá của nguyên liệu đầu vào và giá cả thành phẩm đầu ra được cố định. Giá đầu vào có thể được cố định trong cực ngắn hạn và ngắn hạn thường bởi các hợp đồng. Thông thường, khoảng 75% chi phí trung bình của một doanh nghiệp là lương nhân công, và những mức lương này thường được cố định bởi các hợp đồng lao động trong thời gian vài

tháng hoặc vài năm. Kết quả là, giá đầu vào thường được giữ cố định trong một khoảng thời gian dài hơn so với giá đầu ra, khi giá đầu ra có thể thay đổi được trong vòng vài ngày hoặc vài tháng tùy theo loại hình doanh nghiệp.

Như đã đề cập, giá đầu ra cũng có thể được cố định trong cực ngắn hạn. Điều này xảy ra do các doanh nghiệp thường có những hợp đồng bán hàng, hoặc định mức giá bán cố định cho khách hàng của họ, và sẽ bán lượng hàng tùy theo yêu cầu của khách hàng với mức giá cố định đó. Ví dụ, khi những nhà sản xuất đồ gia dụng định mức giá hàng năm cho những sản phẩm như tủ lạnh, lò nướng, lì vi sóng, v.v. Doanh nghiệp buộc phải bán các đồ dùng này theo đúng lượng

yêu cầu của khách hàng tại mức giá đã đưa ra. Tương tự, những doanh nghiệp đã in bảng báo giá thì thường sẽ bán theo giá ghi sẵn. Và doanh nghiệp buộc sẽ tiếp tục bán như vậy cho đến khi nó xuất hành một bảng báo giá mới.

Với mức giá đầu ra cố định và doanh nghiệp phải bán hàng theo đúng số lượng yêu cầu của khách hàng, thì đường tổng cung trong cực ngắn hạn là một đường nằm ngang song song trục hoành. Đường nằm ngang này chỉ ra rằng tổng mức sản lượng được cung cấp trong nền kinh tế phụ thuộc vào mức chi tiêu tại mức giá P1. Nếu tổng chi tiêu tại mức P1 thấp, thì doanh nghiệp sẽ cung cấp số lượng hàng hóa ít hơn để phù hợp với mức chi tiêu. Nếu mức tổng chi tiêu tại mức giá P1 cao, thì doanh nghiệp sẽ cung cấp số lượng hàng hóa nhiều hơn để phù hợp với nhu cầu chi tiêu. Tổng sản lượng có thể sẽ cao hơn hoặc thấp hơn so với mức sản lượng toàn dụng của nền kinh tế Qf.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng doanh nghiệp sẽ thay đổi theo xu hướng này chỉ khi giá đầu ra được cố định. Ngay khi doanh nghiệp có thể điều chỉnh giá đầu ra, họ có thể phản ứng với tổng chi tiêu bằng cách tăng giảm sản lượng hoặc tăng giảm giá. Tình huống này dẫn đến đường tổng cung hướng lên trong ngắn hạn. 

2/ Tổng cung trong ngắn hạn

Giai đoạn ngắn hạn bắt đầu sau khi giai đoạn cực ngắn hạn kết thúc. Vì nó liên quan đến kinh tế vĩ mô, giai đoạn ngắn hạn là giai đoạn mà trong đó mức giá đầu ra có thể thay đổi, nhưng giá đầu vào được cố định hoặc có mức cố định cao.

Những giả định này về giá đầu vào và giá đầu ra mang tính chất chung, nó liên quan đến nền kinh tế trong mức tổng. Thông thường, có một vài đầu vào có giá linh hoạt hơn những loại khác. Ví dụ như giá xăng dầu biến động khá nhiều, một doanh nghiệp chuyển phát hàng hóa như UPS sử dụng xăng như một nguyên liệu đầu vào thì sẽ có giá đầu vào rất linh hoạt. Mặc khác, lương nhân viên tại UPS thì được cố định bởi các hợp đồng lao động trong thời gian 5 năm khi đàm phán với các liên đoàn lao động. Bởi vì lương thường là chi phí đầu vào lớn nhất và quan trọng nhất đối với doanh nghiệp, trong trường hợp này thì UPS vẫn phải có giá đầu vào cố định trong một vài năm tại một thời điểm nào đó. Vì vậy mà, thời gian “ngắn hạn” – thời gian mà UPS có thể thay đổi mức giá chuyển phát hàng, nhưng trong thời gian đó UPS phải giải quyết mức giá đầu vào cố định – khá là dài. Cần phải lưu ý điều này bởi vì chúng ta đang nghiên cứu đường tổng cung của cả một nền kinh tế trong ngắn hạn. Sự ứng dụng của nó không phụ thuộc vào những định nghĩa gò bó như giai đoạn ngắn hạn nên kéo dài bao lâu. Thay vào đó, giai đoạn ngắn hạn trong mô hình này là khoảng thời gian trong đó giá đầu ra linh hoạt, nhưng giá đầu ra được cố định hoặc gần như cố định.

Đường tổng cung trong ngắn hạn AS có độ dốc lên, bởi khi giá đầu vào được cố định, sự thay đổi trong mức giá sẽ làm tăng hoặc giảm lợi nhuận của doanh nghiệp. Để hiểu rõ hơn, giả sử nền kinh tế chỉ có duy nhất một doanh nghiệp sản xuất nhiều loại sản phẩm gọi là Mega Buzzer, và trong đó doanh nghiệp này phải có mức lợi nhuận $20 để có thể sản xuất mức sản lượng toàn dụng 100 sản phẩm. Chúng ta giả sử đầu vào duy nhất của doanh nghiệp này là 10 nhân công với giá $8 mỗi nhân công, tổng cộng mức phí phải trả là $80. Và giả sử 100 sản phẩm của doanh nghiệp này bán với giá $1 mỗi đơn vị, và tổng doanh thu sẽ là $100. Lợi nhuận danh nghĩa của Mega Buzzer sẽ là $20 ($100 - $80), và nếu sử dụng mức giá $1 cho mức giá trị chỉ số, thì lợi nhuận thực tế của doanh nghiệp này cũng là $20 (=$20/1). Và như vậy thì mức sản lượng toàn dụng được sản xuất.

Và tiếp theo chúng ta xem điều gì sẽ xãy ra nếu mức giá của Mega Buzzer được tăng lên gấp đôi. Sự tăng giá này sẽ làm doanh thu của doanh nghiệp này tăng lên từ $100 đến $200, nhưng như chúng ta đã thảo luận, trong ngắn hạn giá đầu vào được cố định, mức lương $8 cho mỗi nhân công sẽ được cố định cho 10 nhân công đó và tổng mức phí vẫn sẽ là $80. Lợi nhuận danh nghĩa sẽ tăng từ $20 (= $100 - $80) đến $120 (= $200 - $80). Chia mức lợi nhuận $120 này với mức

giá trị chỉ số mới là 200 ( = 2 theo phần trăm), chúng ta sẽ thấy mức lợi nhuận thực tế của Mega Buzzer là $60. Sự gia tăng trong mức lợi nhuận từ $20 lên $60 sẽ thúc đẩy doanh nghiệp (nền kinh tế) sản xuất nhiều loại sản phẩm hơn. Ngược lại, sự giảm giá sẽ làm giảm lợi nhuận thực tế và sẽ làm cho doanh nghiệp (nền kinh tế) giảm bớt sản lượng. Vì vậy, trong ngắn hạn, có một mối quan hệ trực tiếp, hoặc tỷ lệ thuận, giữa mức giá và sản lượng thực tế. Khi mức giá tăng, sản lượng thực tế tăng. Và khi mức giá giảm, sản lượng thực tế giảm. Kết quả là đường tổng cung sẽ có hướng dốc lên.

3/Tổng cung trong dài hạn

Trong kinh tế vĩ mô, khoảng dài hạn là khoảng thời gian mà cả giá nguyên liệu đầu vào và giá thành phẩm đầu ra đều linh hoạt. Nó bắt đầu sau khi khoảng ngắn hạn kết thúc. Tùy thuộc vào từng loại hình doanh nghiệp và ngành nghề kinh doanh, giai đoạn này có thể là một vài tuần hay một vài năm. Nhưng đối với nền kinh tế với tư cách là một tổng thể, đây là giai đoạn mà cả giá đầu vào và đầu ra, bao gồm cả mức lương, đều được linh hoạt hoàn toàn.

Đường tổng cung trong dài hạn là đường thẳng đứng tại mức sản lượng toàn dụng Qf.. Đường thẳng đứng có nghĩa là trong dài hạn, nền kinh tế sẽ sản xuất ở mức sản lượng toàn dụng với bất cứ mức giá như thế nào. Làm sao có thể như vậy được? Lẽ ra mức giá cao hơn sẽ làm cho sản lượng tăng lên? Lời giải thích được ẩn chứa trong dài hạn, khi cả mức giá đầu vào và đầu ra đều linh hoạt, mức lợi nhuận sẽ luôn điều chỉnh và mang đến động lực để doanh nghiệp chỉ có thể sản xuất ở mức sản lượng toàn dụng và đạt được mức lợi nhuận tối ưu nhất.

Phạm Thị Thùy Miên