Các bước trưởng thành của Nhà đầu tư (Giai đoạn 2 (tt))
Mỗi nhà đầu tư, từ ngày bắt đầu bước chân vào thị trường cho đến khi tìm ra được cho mình con đường đi đúng; hoặc như phần lớn không may phải chấp nhận ngậm ngùi rời bỏ cuộc chơi với bao thất vọng cay đắng, sẽ trải qua hành trình gồm 3 giai đoạn.
Tại sao theo đuổi cách tiếp cận “HOW” lại là ngõ cụt?
Có lẽ theo dõi đến đây sẽ có rất nhiều người thắc mắc hay thậm chí không đồng ý với quan điểm của tôi trong việc đánh giá tính không hiệu quả của cách tiếp cận “How” này. Chẳng phải cách hay nhất để thành công là bắt chước những người thành công hay sao? Chẳng phải mỗi người thành công đều tự đúc rút ra cho mình những phương pháp và quy tắc đó sao?
Để trả lời câu hỏi này chúng ta hãy thử tượng tượng một chút nhé.
Hãy tượng tượng bạn đăng ký đi học một lớp nấu ăn với mong muốn sẽ trở thành một đầu bếp trứ danh.
Bước vào buổi học, thầy giáo vào lớp và bắt đầu yêu cầu mọi người mở tập ra ghi chép cẩn thận các bước để nấu món lẩu thập cẩm. Đầu tiên là ghi chép thật cẩn thận các nguyên liệu, số lượng từng món… Sau đó là các bước chế biến từ rửa sạch, sơ chế, thứ tự cho vào nồi nấu…
Sau một tháng học thật kỹ lưỡng và chăm chì, chúng ta đạt được điều gi? Chúng ta có thể nấu được món lẩu thập cẩm theo đúng nguyên mẫu.
Rất tốt. Nhưng quan trọng là với cách học đó thì chúng ta chỉ có thể may mắn lắm thì trở thành thợ nấu bếp, tuyệt đối không thể trở thành một đầu bếp giỏi được. Với cách học đó không bao giờ chúng ta có thể thực sự làm chủ khu vực bếp, làm chủ các món ăn và sáng tạo món ăn mới cả (đáng buồn là ở nước ta đa phần đều học theo cách này).
Các công thức thành công được liệt kê sẵn bản chất nó cũng giống như các công thức nấu ăn cung cấp sẵn trên mạng vậy, nó không hoàn toàn sai nhưng không cònhiệu quả và chúng ta vẫn cứ là những tay đầu bếp dở tệ.
(Và hãy nhớ lại phân tích bên trên nhé, 90% các chuyên gia cung cấp công thức này đều là những kẻ giả danh, còn các bậc thầy thực sự thì đa phần ít nói và ít khi giải thích rõ những gì họ nghĩ)
Theo đuổi câu hỏi “How” thực chất cũng giống thế: bản chất của nó là sự mô phỏng. Đặc tính của sự mô phỏng là sự cố chấp một cách đầy thiên kiến. Chúng ta cố gắng thiết lập ra một hình mẫu có thể lặp đi lặp lại trong tương lai. Điều này là sai lầm bởi vì nó vi phạm các nguyên tắc của một chiến lược hiệu quả.
Chiến lược hiệu quả là sự kết hợp tối ưu của 2 yếu tố: đặc điểm bản thân (điểm mạnh/điểm yếu) và hoàn cảnh thực tế bên ngoài. Trong khi cả hai yếu tố nảy đều thay đổi và vận động liên tục, cách tiếp cận “How” lại bỏ qua các yếu tố này để theo đuổi một sự cố chấp, cứng nhắc.
Chiến lược hiệu quả sẽ liên tục thay đổi tùy theo điều kiện thực tế, còn giải pháp “How” lại là độc đoán, cứng nhắc theo kiểu “luôn luôn đúng, mọi lúc mọi nơi”.
Tuy không hiệu quả nhưng nó lại là một cái bẫy vì nó không có điểm dừng, nó được nuôi dưỡng bằng lòng tin về một chiếc “chìa khóa vàng” đang nằm đâu đó, chỉ cần ta cố gắng tìm sẽ thấy. Nhưng thực chất nó cũng tương tự như những pháp sư ở châu Âu đã bỏ ra nhiều thế kỷ để đi tìm công thức bí mật biến chì thành vàng. Đó chỉ là một giấc mơ.
Nếu như ở giai đoạn “What” chúng ta chấp nhận sự không biết của mình, thì ở giai đoạn “How” ngược lại chúng ta thường rơi vào sự ảo giác đối với khả năng thực sự của bản thân, trở nên quá tự tin, thậm chí tự mãn. Đó là cách viết khác của công thức tạo nên tai họa trong đầu tư.
Cho nên, cái sai lầm của cách tiếp cận How chính là áp đặt một cái cố định vào một cái luôn vận động và tiến hóa. Chính bản thân Buffett cũng phải nhiều lần điều chỉnh chiến lược đầu tư của mình kia mà.
Về bản chất,nếu “What” là giấc mơ về “bữa ăn trưa miễn phí” thì “How” phản ánh ước mơ “công việc nhẹ lương cao”. Chẳng phải chúng ta đang muốn xây dựng bí quyết một lần để thu lợi mãi mãi đó sao?
Đừng ngạc nhiên nếu giấc mơ “How” vẫn sẽ là khao khát của các nhà đầu tư, bây giờ và mãi mãi về sau, bởi vì suy cho cùng ước mơ “làm ít hưởng nhiều” chính là đặc tính của loài người. Nó chính là bản chất của con người.
Vậy, nếu ‘How” là ngã rẽ vào ngõ cụt, liệu có còn cách tiếp cận nào khác tốt hơn hay không? Đó sẽ là chủ đề trong bài viết sau.