Góc học tập
14/12/2017 09:28:21 AM

NỢ CÔNG TĂNG CAO_GÓC NHÌN TỪ QUY ĐỊNH BẢO LÃNH NỢ (P1)

 

 

LTS: Nợ công luôn là động lực và nỗi lo của mỗi quốc gia, mỗi Chính Phủ trong việc huy động và quản lý nguồn lực này phục vụ phát triển kinh tế. Việc quàn lý nợ công ở Việt Nam luôn được các nhà quản lý giám sát chặt, tuy nhiện nó vẫn càng ngày càng tăng . Bài viết này tập trung lý giải vì sao nợ công tăng dưới góc nhìn về việc bảo lãnh nợ

 

Nợ công và thực trạng

Khái niệm nợ công là một khái niệm tương đối phức tạp.

Theo Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF)(1), nợ công, hay còn gọi là nợ chính phủ là những phần nghĩa vụ nợ trực tiếp hoặc được thừa nhận của chính phủ một quốc gia với phần còn lại của nền kinh tế và nước ngoài.

Theo cách tiếp cận của Ngân hàng Thế giới (WB)(2), nợ công được hiểu là nghĩa vụ nợ của 4 nhóm chủ thể bao gồm:

i.      nợ của Chính phủ trung ương và các Bộ, ban, ngành trung ương;

ii.     nợ của các cấp chính quyền địa phương;

iii.    nợ của Ngân hàng trung ương;

iv.    nợ của các tổ chức độc lập mà Chính phủ sở hữu trên 50% vốn.

Như vậy, có thể khái quát, nợ công là toàn bộ các khoản vay nợ của các cấp chính quyền từ trung ương đến địa phương tại một thời điểm nào đó.

Theo Luật Quản lý nợ công của Việt Nam năm 1999(3), nợ công bao gồm: nợ chính phủ, nợ được Chính phủ bảo lãnh và nợ chính quyền địa phương.

 

Sau 30 năm mở cửa kinh tế, Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Tiềm lực của đất nước đã lớn mạnh hơn nhiều, đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được cải thiện, chính trị - xã hội ổn định. Trong vòng 10 năm trở lại đây, GDP của Việt Nam đã có bước tăng trưởng tới hơn 4 lần, nếu năm 2006 GDP cả nước chưa đạt 1.000 nghìn tỷ đồng và GDP/đầu người khoảng 715 USD thì năm 2015 GDP đã đạt đến con số xấp xỉ 4.200 nghìn tỷ đồng và GDP/đầu người là 2.019 USD. GDP tăng trưởng tương đối bền vững, lạm phát được kiềm chế đáng kể

Tuy nhiên, Việt Nam vẫn thuộc nhóm các nước đang phát triển, quy mô nền kinh tế của Việt Nam vẫn là nhỏ so với mặt bằng chung của thế giới; nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp thô và công nghiệp nhẹ là chủ yếu. Do đó, hiện tại và trong tương lai gần, việc tăng vay nợ chính phủ nói riêng và nợ công nói chung là một nhu cầu tất yếu vì Việt Nam vẫn rất cần sự hỗ trợ về mặt tài chính (tức là vay nợ và viện trợ phát triển chính thức) từ các tổ chức đơn phương, đa phương trên thế giới để phát triển nền kinh tế hơn nữa. Về quy mô nợ công: Theo Bản tin tài chính số 5 năm 2015, chỉ trong vòng 6 năm (2010-2015), nợ công Việt Nam đã tăng gấp 3 lần. Đến cuối năm 2015, về số tuyệt đối, dư nợ công lên đến 2.608 nghìn tỷ đồng; về số tương đối, tỷ lệ nợ công/GDP ở mức 62,2%, áp sát ngưỡng kiểm soát 65% của Quốc hội. (Bảng 1)

 

STT

Năm

2010

2011

2012

2013

2014

2015

1

Dư nợ công (1.000 tỷ đồng)

889

1.093

1.279

1.528

1.826

2.608

2

Nợ công/GDP (%)

56,3

54,9

50,8

54,5

58

62,2

      (Nguồn : Bản tin nợ công số 5, 06/2017, Bộ Tài chính)

 

Theo nhiều chuyên gia, quy mô nợ công thực tế có thể cao hơn so với mức công bố do cách thức xác định nợ công của Việt Nam và một số tổ chức quốc tế có sự khác biệt. Cụ thể, nợ công theo tiêu chuẩn Việt Nam dựa trên nguyên tắc: Trách nhiệm thanh toán thuộc về chủ thể đi vay; còn nợ công theo tiêu chuẩn quốc tế được xác định trên cơ sở: Chủ sở hữu thực sự hay pháp nhân đứng sau chủ thể đi vay phải có trách nhiệm thanh toán. Theo đó, nợ công theo tiêu chuẩn quốc tế sẽ bằng nợ công theo tiêu chuẩn Việt Nam cộng với nợ của: Ngân hàng Nhà nước, các doanh nghiệp nhà nước, tổ chức bảo hiểm xã hội và an sinh xã hội và một số địa phương.

Tóm lại, nợ công thực tế lơn hơn nhiều so với báo cáo, và đang tăng nhanh. Vậy nguyên nhân do đâu? Dưới đây là một góc nhìn

(Còn tiếp)

Đình Uyên

 

Tài liệu tham khảo:

(1) http://www.imf.org/external/ns/search.aspx?NewQuery=NATIONAL+DEBT&submit=

(2) http://www.worldbank.org/en/search?q=NATIONAL+DEBT&currentTab=1&label=training

(3) Luật Quản lý nợ công số 29/2009/QH12

(4) Bản tin nợ công số 5, 06/2017, Bộ Tài chính http://www.mof.gov.vn/webcenter/portal/btc/r/lvtc/qln/qln_chitiet?dDocName=MOFUCM109581&_afrLoop=22746412751587304#!%40%40%3F_afrLoop%3D22746412751587304%26dDocName%3DMOFUCM109581%26_adf.ctrl-state%3Dnr4oe4z94_143