Góc học tập
18/09/2017 08:45:43 AM

Các công cụ điều tiết của tài chính ảnh hưởng đến nền kinh tế

Tài chính là một phạm trù kinh tế mang tính lịch sử, vì cùng với quá trình phát triển của nền kinh tế hàng hóa – tiền tệ, tài chính đã tham gia vào quá trình quản lý nền kinh tế, tức là nhà nước đã khai thác, vận dụng các công cụ của tài chính để điều hành nền kinh tế - xã hội, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững, giải quyết các vấn đề xã hội. Nhà nước sử dụng tài chính như là một công cụ để quản lý và điều tiết vĩ mô trên các mặt chủ yếu sau:

Thứ nhất, gây tác động để các quan hệ kinh tế vận động theo định hướng của Nhà nước;

            Thứ hai, hướng dẫn hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, xã hội phù hợp với các chính sách kinh tế của Nhà nước;

            Thứ ba, kiểm soát và điều chỉnh các quan hệ kinh tế nhằm thích ứng với những biến động của nền kinh tế.

Trong nền kinh tế thị trường, Nhà nước quản lý nền kinh tế thông qua hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách và các công cụ kinh tế. Về lĩnh vực tài chính, Nhà nước không can thiệp trực tiếp vào hoạt động tài chính của các chủ thể kinh tế, mà can thiệp gián tiếp thông qua luật tài chính, chính sách tài chính và các công cụ tài chính để điều tiết vĩ mô nền kinh tế và ngân sách Nhà nước là một trong những công cụ tài chính quan trọng nhất.

Ngân sách Nhà nước:

            Ngân sách Nhà nước là khâu tài chính quan trọng trong hệ thống tài chính, là cơ sở để thực hiện điều tiết vĩ mô nền kinh tế- xã hội. Vấn đề là làm sao để xây dựng một  ngân sách mạnh, có đủ thực lực làm chỗ dựa cho việc thực thi các quan hệ điều tiết. Ngân sách Nhà nước điều tiết vĩ mô nền kinh tế thông qua các công cụ: thuế, các biện pháp tài trợ, quỹ dự trữ quốc gia.

Vai trò điều tiết của ngân sách Nhà nước được thể hiện trong nhiều lĩnh vực khác nhau:

            Trong lĩnh vực kinh tế, ngân sách Nhà nước thực hiện việc định hướng hình thành cơ cấu kinh tế mới, kích thích phát triển sản xuất kinh doanh, chống độc quyền. Với công cụ thuế, một mặt Nhà nước tạo được nguồn thu, mặt khác Nhà nước định hướng cho các doanh nghiệp đầu tư vào các lĩnh vực kinh tế khác nhau, bằng mức thuế suất hợp lý, Nhà nước có thể kích thích hoặc hạn chế sự phát triển của các ngành, nghề hoặc mặt hàng, tạo điều kiện cho nền kinh tế phát triển cân đối.

            Thông qua hoạt động chi ngân sách, Nhà nước đầu tư vào cơ sở hạ tầng tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển các vùng kinh tế, các ngành kinh tế mũi nhọn và các doanh nghiệp thuộc các ngành then chốt. Bằng chính sách đầu tư đúng đắn, ngân sách Nhà nước tác động đến việc chống độc quyền và hình thành cơ cấu kinh tế hợp lý.

            Về mặt xã hội, thông qua hoạt động thu chi, ngân sách Nhà nước thực hiện điều tiết thu nhập giữa các tầng lớp dân cư, đảm bảo công bằng xã hội. Thông qua hệ thống thuế trực thu và gián thu, Nhà nước một mặt huy động sự đóng góp thu nhập của các thành phần kinh tế và dân cư vào ngân sách Nhà nước, mặt khác điều tiết thu nhập của họ, thực hiện công bằng xã hội, thu hẹp khoảng cách giữa người giàu và người nghèo, thông qua hoạt động chi của Nhà nước: trợ cấp xã hội cho người nghèo, trẻ mồ côi, khuyết tật,…chi các khoản phúc lợi như: phổ cập giáo dục tiểu học, phòng chống dịch bệnh, bảo vệ môi trường, kế hoạch hóa gia đình,…

            Nền kinh tế thị trường với hoạt động của quy luật cạnh tranh và quy luật giá trị dễ dẫn đến sự  mất cân đối cung, cầu về hàng hóa làm giá cả hàng hóa biến động, gây nhiều ảnh hưởng không tốt đến nền kinh tế và xã hội, do đó Nhà nước phải can thiệp vào thị trường nhằm điều tiết cung- cầu, ổn định giá cả, biểu hiện: Khi giá cả của một hay một số hàng hóa đột biến tăng cao do cầu vượt cung, cần thiết Nhà nước có thể điều tiết bằng cách đưa dự trữ loại hàng hóa này ra bán trên thị trường để cân đối cung cầu, bình ổn giá cả và hạn chế khả năng kéo theo sự tăng giá hàng loạt của các mặt hàng khác, hoặc xuất ngoại tệ dự trữ để nhập hàng , hoặc giảm thuế suất cho những hàng hóa đó được nhập khẩu. Ngược lại, khi giá cả một loại hàng hóa nào đó giảm do cung vượt cầu gây thiệt hại cho người sản xuất và có ảnh hưởng bất lợi đối với định hướng phát triển kinh tế, Nhà nước có thể thu mua loại hàng hóa này với giá thích hợp hoặc có chính sách hỗ trợ giá để đảm bảo lợi ích của người sản xuất kinh doanh cũng như lợi ích của xã hội, đồng thời đảm bảo cơ cấu kinh tế đã xác định.

            Đối với thị trường tiền tệ, thị trường vốn, ngân sách Nhà nước có thể tham gia các thị trường này, một mặt tạo nguồn tài chính cho ngân sách, mặt khác góp phần điều hòa lưu thông tiền tệ, kiềm chế lạm phát thông qua phát hành công trái, trái phiếu, tín phiếu kho bạc để vay vốn trong và ngoài nước, tham gia kinh doanh chứng khoán. Tuy nhiên, việc tham gia điều tiết thị trường tiền tệ, thị trường vốn của ngân sách Nhà nước cần phải thực hiện đồng bộ với chính sách tiền tệ của ngân sách Nhà nước.